Danh dự, nhân phẩm, uy tín là những yếu tố nhân thân phi tài sản gắn liền với mỗi cá nhân, thể hiện phẩm chất, đạo đức và giá trị của mỗi cá nhân. Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Hãy cùng Luật Trần và Liên Danh theo dõi bài viết bồi thường danh dự nhân phẩm để hiểu thêm các quy định của pháp luật về loại thiệt hại này nhé!
Thế nào là danh dự, nhân phẩm, uy tín?
Danh dự là sự coi trọng của xã hội về con người hoặc tổ chức nào đó và được thừa nhận như một quyền nhân thân. Là phạm trù cá nhân mang tính xã hội, luôn gắn liền với chủ thể xác định, là một trong những yếu tố để khẳng định vai trò, vị trí, uy tín của một người hoặc một tổ chức trong xã hội, được Hiến pháp, pháp luật bảo hộ, không ai được xâm phạm.
Uy tín là khả năng tác động của người đó đến người khác, là sự ảnh hưởng đến người khác, cảm hoá người khác, làm cho người khác tin tưởng, phục tùng và tuân theo mình một cách tự giác.
Nhân phẩm là toàn bộ những phẩm chất mà mỗi con người có được. Nói cách khác, nhân phẩm là giá trị làm người của mỗi con người.
Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín theo Hiến pháp
Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín là một quyền hiến định. Theo khoản 1 Điều 20 Luật hiến pháp 2013:
“Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”.
Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín theo Bộ luật dân sự
Cụ thể hóa Điều 20 của Hiến pháp, trong Bộ luật dân sự 2015 ghi nhận:
Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín:
Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.
Cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình.
Việc bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín có thể được thực hiện sau khi cá nhân chết theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc con thành niên; trường hợp không có những người này thì theo yêu cầu của cha, mẹ của người đã chết, trừ trường hợp luật liên quan có quy định khác.
Thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân được đăng tải trên phương tiện thông tin đại chúng nào thì phải được gỡ bỏ, cải chính bằng chính phương tiện thông tin đại chúng đó. Nếu thông tin này được cơ quan, tổ chức, cá nhân cất giữ thì phải được hủy bỏ.
Trường hợp không xác định được người đã đưa tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình thì người bị đưa tin có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố thông tin đó là không đúng.
Cá nhân bị thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.
Danh dự, nhân phẩm, uy tín là những yếu tố nhân thân phi tài sản gắn liền với mỗi cá nhân, thể hiện phẩm chất, đạo đức và giá trị của mỗi cá nhân. Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ.
Khi danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân bị xâm phạm, cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ các thông tin đã gây ảnh hưởng xấu đến cá nhân. Cá nhân không chỉ được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín khi còn sổng mà cả khi cá nhân đã chết thì pháp luật vẫn duy trì sự bảo hộ.
Cụ thể, vợ, chồng hoặc con thành niên của người bị xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín; hoặc cha, mẹ của cá nhân này trong trường hợp cá nhân không có vợ, chồng, con thành niên.
Thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân được đãng tải trên phương tiện thông tin đại chúng nào thì phải được gỡ bỏ, cải chính bằng chính phương tiện thông tin đại chúng đó. Nếu thông tin này được cơ quan, tổ chức, cá nhân cất giữ thì phải được hủy bỏ.
Với sự phát triển của khoa học, công nghệ, những thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân được đãng tải nhanh chóng, trên một diện rộng. Tuy nhiên, không phải trong trường hợp nào cũng xác định được người đưa tin. Đối với những trường hợp này, cá nhân bị đưa tin sẽ căn cứ vào phương thức yêu cầu tòa án tuyên bố thông tin đó là không đúng để bảo vệ quyền nhân thân của mình.
Cá nhân bị thông tin xấu làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tín có quyền yêu cầu người vi phạm cải chính, công khai xin lỗi và bồi thường thiệt hại. (nếu có). Bên cạnh các chế tài dân sự, trường hợp hành vi xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân có tính chất nguy hiểm cho xã hội, người có hành vi xâm phạm còn có thể phải gánh chịu những chế tài của pháp luật hình sự.
Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, ủy tín bị xâm phạm
Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm được quy định tại Điều 592 Bộ luật dân sự 2015:
Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm:
Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:
- Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;
- Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
- Thiệt hại khác do luật quy định.
Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu.
Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Như vậy, khi danh dự, nhân phẩm, uy tín của một chủ thể bị xâm phạm, việc xác định thiệt hại cũng tương tự như khi sức khỏe, tính mạng bị xâm phạm. Theo đó, thiệt hại cũng bao gồm: thiệt hại về vật chất và những tổn thất về tinh thần.
Thiệt hại về vật chất có thể xác định cụ thể thông qua các phương pháp khác nhau, và người bị thiệt hại phải chứng minh các thiệt hại yêu cầu bồi thường nhưng phải bảo đảm nguyên tắc hợp lý.
Thiệt hại về tinh thần không thể xác định cụ thể bằng các đơn vị đo lường, nhưng bản thân người bị thiệt hại không phải chứng minh cho yêu cầu của mình, bởi đây là những thiệt hại đương nhiên khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm. Mức bồi thường thiệt hại về tinh thần trước hết cũng do các bên thỏa thuận, nếu các bên không thể thỏa thuận thì Tòa án sẽ xác định một mức hợp lý nhưng không vượt quá 10 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định.
Ví dụ thực tế về xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác
Bản án 04/2018/DS-ST NGÀY 17/05/2018 về tranh chấp bồi thường danh dự, nhâm phẩm, uy tín bị xâm hại của Tòa án nhân dân huyện Lập Thách, tỉnh Vĩnh Phúc
– Nội dung vụ việc:
Vào khoảng 10h 30 phút ngày 17/4/2017 bà L đến đám tang của ông Trương Tiến L, vợ là bà Nguyễn Thị Đ ở thôn B, xã Q để thăm viếng ông Trương Tiến L qua đời. Sau khi bà thắp nhang thăm viếng trước linh cữu ông L song bà từ trong nhà đi ra đến thềm nhà bà Đ chưa kịp đeo dép vào chân, bà Nguyễn Thị Q từ đâu xông đến trước mặt bà Q dùng những lời nói thô bạo tục tĩu chưởi bà, đuổi bà, đe dọa định đánh bà, để thực hiện ý đồ bôi nhọ danh dự bà, làm nhục bà trước nơi đông người để làm mất uy tín của bà, bà Q nói rằng “L mày là con quỷ, mày là con chó ai cho mày đến đây tiên sư nhà mày, mày cút ngay không mày chết bây giờ” với hành vi hùng hổ táo tợn của bà Q làm cho bà bất ngờ hẫng hụt choáng váng, tối mắt, ức chế bàng hoàng, hoảng sợ như muốn gục ngã tại chỗ, không phản ứng được gì may mắn có mọi người đỡ bà và dìu bà ngồi xuống ghế và có anh Hà Trọng G trưởng công an xã Q là cháu rể của chủ nhà đã can ngăn đẩy bà Q ra nơi khác mà bà Q vẫn tiếp tục chưởi bới và đe dọa để đánh bà.
Sau đó bà được nhiều người động viên bà bình tĩnh ngồi nghỉ khoảng 30 phút sau đó bà ra về trên đường về an toàn. Việc bà Q xúc phạm bà là một đảng viên, một trạm trưởng trạm y tế tại đám tang là xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của bà.
Bà L đề nghị Tòa án giải quyết buộc bà Nguyễn Thị Q bồi thường thiệt hại cho bà như sau:
+ Bồi thường danh dự, nhân phẩm, uy tín, uy hiếp bạo lực về tinh thần, đe dọa xâm hại thể xác là 12.100.000 đồng.
+ Buộc bà Q phải bồi thường toàn bộ chi phí để hạn chế khắc phục thiệt hại cụ thể: Bà đi xin chữ ký người làm chứng xác định việc bà Q hại bà là sự thật 02 ngày tiền công lao động tự do hiện tại địa phương bà đang làm là 250.000đồng/1 ngày công, bằng 500.000 đồng; xăng xe đi lại trong việc xác minh chứng cứ trong việc bà quyết xâm hại bà 50.000đồng. Tổng số tiền đề nghị bà Q bồi thường cho bà là 12.650.000đồng.
+ Buộc bà Q công khai xin lỗi bà trước địa phương nơi bà đang cư trú.
Nhận định của Tòa:
– Đối với yêu cầu của bà L về việc yêu cầu bồi thường chi phí để hạn chế khắc phục thiệt hại bao gồm: Chi phí đi xin chữ ký người làm chứng ông Nguyễn Văn T là 02 ngày công x 250.000đồng/ngày = 500.000 đồng; xăng xe đi lại trong việc xác minh chứng cứ là 50.000 đồng, tổng là 550.000 đồng. Đối với yêu cầu này, có việc bà L đến xin chữ ký của ông Nguyễn Văn T là người làm chứng một lần, theo bà L thì từ nhà bà đến nhà ông T khoảng 02km, bà đi xin chữ ký của ông T vào ngoài giờ hành chính và trong thời gian đó bà vẫn được hưởng lương của Nhà nước (vì bà L đang công tác tại trạm y tế xã Q).
Theo xác minh tại địa phương thì khoảng cách từ nhà bà L đến nhà ông Nguyễn Văn T khoảng 1,5km. Như vậy chi phí, công sức trong việc này là không đáng kể nên không cần thiết buộc bà Q phải bồi thường khoản chi phí này cho bà L.
– Xét yêu cầu bồi thường của nguyên đơn về việc yêu cầu đòi bồi thường danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm hại 12.100.000 đồng. Theo khoản 2 Điều 592 Bộ luật dân sự quy định: “2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định”.
Bà L có cung cấp cho Tòa án phiếu siêu âm, nội soi của bà nhưng kết quả phiếu siêu âm, nội soi không liên quan đến việc bà bị xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín. Bà L cho rằng sau sự việc xảy ra bà hay bị cơn đau thắt ngực nhưng bà không có tài liệu gì chứng minh. Việc bà Q chửi tục, đuổi bà L tại đám tang là nơi đông người có thể dẫn đến sự hiểu lầm của bà con hàng xóm nên cần buộc bà Q phải bồi thường một khoản tiền để bù đắp tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm cho bà L tương ứng với 01 tháng lương cơ sở do Nhà nước quy định là: 01 x 1.300.000 đồng = 1.300.000 đồng.
– Buộc bà Q phải công khai xin lỗi L tại địa phương.
Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của chúng tôi nếu bạn đọc có vướng mắc, xin vui lòng liên hệ theo địa chỉ Hotline để được tư vấn tận tình và hiệu quả nhất.
