Khi khám nghiệm tử thi phải tiến hành chụp ảnh, mô tả dấu vết để lại trên tử thi; chụp ảnh, thu thập, bảo quản mẫu vật phục vụ công tác trưng cầu giám định; ghi rõ kết quả khám nghiệm vào biên bản. Biên bản khám nghiệm tử thi được lập theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này.
Khám nghiệm tử thi được thực hiện khi nào?
Tại khoản 4 Điều 33 Bộ luật dân sự 2015 quy định về việc khám nghiệm tử thi như sau:
Việc khám nghiệm tử thi được thực hiện khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Có sự đồng ý của người đó trước khi chết;
b) Có sự đồng ý của cha, mẹ, vợ, chồng, con thành niên hoặc người giám hộ nếu không có ý kiến của người đó trước khi chết;
c) Theo quyết định của người đứng đầu cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp luật quy định.
Như vậy, theo quy định thì việc khám nghiệm tử thi được thực hiện khi có sự đồng ý của người đó trước khi chết, có sự đồng ý của cha, mẹ, vợ, chồng, con thành niên hoặc người giám hộ nếu không có ý kiến của người đó trước khi chết hoặc theo quyết định của người đứng đầu cơ sở khám bệnh, chữa bệnh hoặc của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp luật quy định.
Quy định của pháp luật về khám nghiệm tử thi như thế nào?
Tại Điều 202 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về khám nghiệm tử thi như sau:
Việc khám nghiệm tử thi do giám định viên pháp y tiến hành dưới sự chủ trì của Điều tra viên và phải có người chứng kiến.
Trước khi khám nghiệm tử thi, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian và địa điểm tiến hành khám nghiệm để cử Kiểm sát viên kiểm sát việc khám nghiệm tử thi. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám nghiệm tử thi.
Giám định viên kỹ thuật hình sự có thể được mời tham gia khám nghiệm tử thi để phát hiện, thu thập dấu vết phục vụ việc giám định.
Khi khám nghiệm tử thi phải tiến hành chụp ảnh, mô tả dấu vết để lại trên tử thi; chụp ảnh, thu thập, bảo quản mẫu vật phục vụ công tác trưng cầu giám định; ghi rõ kết quả khám nghiệm vào biên bản. Biên bản khám nghiệm tử thi được lập theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này.
Trường hợp cần khai quật tử thi thì phải có quyết định của Cơ quan điều tra và thông báo cho người thân thích của người chết biết trước khi tiến hành. Trường hợp người chết không có hoặc không xác định được người thân thích của họ thì thông báo cho đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi chôn cất tử thi biết.
Theo đó, việc khám nghiệm tử thi được thực hiện theo đúng với quy định của pháp luật nêu trên.
Thẩm quyền khám nghiệm tử thi thuộc về ai?
Tại Điều 37 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về thẩm quyền khám nghiệm tử thi như sau:
Điều tra viên được phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án hình sự có những nhiệm vụ, quyền hạn:
a) Trực tiếp kiểm tra, xác minh và lập hồ sơ giải quyết nguồn tin về tội phạm;
b) Lập hồ sơ vụ án hình sự;
c) Yêu cầu hoặc đề nghị cử, thay đổi người bào chữa; yêu cầu cử, thay đổi người phiên dịch, người dịch thuật;
d) Triệu tập và hỏi cung bị can; triệu tập và lấy lời khai người tố giác, báo tin về tội phạm, người bị tố giác, kiến nghị khởi tố, người đại diện theo pháp luật của pháp nhân; lấy lời khai người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, người bị tạm giữ; triệu tập và lấy lời khai của người làm chứng, bị hại, đương sự;
đ) Quyết định áp giải người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, bị tạm giữ, bị can; quyết định dẫn giải người làm chứng, người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, bị hại; quyết định giao người dưới 18 tuổi cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm giám sát; quyết định thay đổi người giám sát người dưới 18 tuổi phạm tội;
e) Thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp, lệnh hoặc quyết định bắt, tạm giữ, tạm giam, khám xét, thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản, xử lý vật chứng;
g) Tiến hành khám nghiệm hiện trường, khai quật tử thi, khám nghiệm tử thi, xem xét dấu vết trên thân thể, đối chất, nhận dạng, thực nghiệm điều tra;
h) Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn tố tụng khác thuộc thẩm quyền của Cơ quan điều tra theo sự phân công của Thủ trưởng Cơ quan điều tra theo quy định của Bộ luật này.
Điều tra viên phải chịu trách nhiệm trước pháp luật và trước Thủ trưởng, Phó Thủ trưởng Cơ quan điều tra về hành vi, quyết định của mình.
Do đó, việc khám nghiệm tử thi thuộc thẩm quyền của Điều tra viên được phân công tiến hành hoạt động khởi tố, điều tra vụ án hình sự theo quy định của pháp luật.
Có được khai quật tử thi lên để khám nghiệm ?
Căn cứ theo khoản 4 điều 202 bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về khai quật tử thi lên để khám nghiệm như sau :
Điều 202. Khám nghiệm tử thi
Việc khám nghiệm tử thi do giám định viên pháp y tiến hành dưới sự chủ trì của Điều tra viên và phải có người chứng kiến.
Trước khi khám nghiệm tử thi, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian và địa điểm tiến hành khám nghiệm để cử Kiểm sát viên kiểm sát việc khám nghiệm tử thi. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám nghiệm tử thi.
Giám định viên kỹ thuật hình sự có thể được mời tham gia khám nghiệm tử thi để phát hiện, thu thập dấu vết phục vụ việc giám định.
Khi khám nghiệm tử thi phải tiến hành chụp ảnh, mô tả dấu vết để lại trên tử thi; chụp ảnh, thu thập, bảo quản mẫu vật phục vụ công tác trưng cầu giám định; ghi rõ kết quả khám nghiệm vào biên bản. Biên bản khám nghiệm tử thi được lập theo quy định tại Điều 178 của Bộ luật này.
Trường hợp cần khai quật tử thi thì phải có quyết định của Cơ quan điều tra và thông báo cho người thân thích của người chết biết trước khi tiến hành. Trường hợp người chết không có hoặc không xác định được người thân thích của họ thì thông báo cho đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn nơi chôn cất tử thi biết.
Người chứng kiến có được tham gia hoạt động khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi không
Theo khoản 2 Điều 201 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có quy định về khám nghiệm hiện trường như sau:
Điều 201. Khám nghiệm hiện trường
….. 2. Trước khi tiến hành khám nghiệm hiện trường, Điều tra viên phải thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp biết về thời gian, địa điểm tiến hành khám nghiệm để cử Kiểm sát viên kiểm sát khám nghiệm hiện trường. Kiểm sát viên phải có mặt để kiểm sát việc khám nghiệm hiện trường. Khi khám nghiệm hiện trường phải có người chứng kiến; có thể cho bị can, người bào chữa, bị hại, người làm chứng tham gia và mời người có chuyên môn tham dự việc khám nghiệm….
Ngoài ra, theo quy định tại điều 202 Bộ luật tố tụng Hình sự, khi tiến hành khám nghiệm tử thi sẽ phải có người chứng kiến. Nói cách khác, người chứng kiến cũng là người có mặt trong hoạt động khám nghiệm tử thi và khám nghiệm hiện trường.
Theo quy định trên, người chứng kiến không phải là người biết được những tình tiết liên quan đến nguồn tin về tội phạm, về vụ án nhưng sẽ là người tham dự, chứng kiến và xác nhận hoạt động của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng.
Trong một số trường hợp, có thể cho bị can, người bào chữa, bị hại, người làm chứng tham gia và mời người có chuyên môn tham dự việc khám nghiệm. Tuy nhiên, bị can, người bào chữa, bị hại, người làm chứng tham gia khám nghiệm nghiệm hiện trường thường không được tham gia khám nghiệm hiện trường với tư cách người chứng kiến mặc dù luật không cấm; bởi tính khách quan trong quá trình tố tụng, giải quyết vụ án.
Quy trình pháp y khám nghiệm tử thi gồm 21 bước từ khi thi thể được đưa đến nhà xác.
Dưới đây là 21 bước khám nghiệm tử thi do nhà báo, tiểu thuyết gia, nhà thơ kiêm nhà biên kịch Stephen Spignesi tiết lộ:
Thi thể sẽ được đưa đến nhà xác để tiến hành các bước khám nghiệm đầu tiên.
Xác nhận danh tính của thi thể cùng với một số nhận dạng. Thi thể sẽ được cấp một chiếc thẻ ở ngón chân với tất cả những thông tin thu thập được.
Chụp ảnh tử thi từ đầu đến chân, trước và sau trong tình trạng nguyên vẹn khi được tìm thấy.
Tiếp tục chụp ảnh thi thể từ đầu đến chân, trước ra sau trong tình trạng khỏa thân.
Thi thể được đem đi cân đo, trọng lượng và số liệu sẽ được ghi lại. Bên cạnh đó, thi thể cũng được chụp thêm cả X-quang.
Lấy dấu vân tay. Trong trường hợp bàn tay hoặc ngón tay bị thiếu sẽ được ghi chú lại.
Quần áo của người quá cố mặc khi đến nhà xác sẽ được kiểm định. Các mẫu sợi từ quần áo được lấy để đem đi nghiên cứu, vết bẩn trên quần áo cũng được ghi lại và kiểm tra.
Các dấu hiệu như nốt ruồi, vết thương, hình xăm, vết sẹo (bao gồm sẹo phẫu thuật) và các dị thường cơ thể khác được ghi nhận và kiểm tra.
Móng tay, móng chân, da và tóc của thi thể được kiểm tra. Da trên cánh tay và chân được kiểm tra cẩn thận để đánh dấu ống tiêm.
Khi khám nghiệm tử thi nữ, bộ phận sinh dục ngoài sẽ được kiểm tra kĩ để xác định xem có hay không một vụ hiếp dâm hoặc tấn công tình dục trước hoặc sau cái chết.
Dịch cơ thể (máu, nước tiểu, v.v.) được trích ra khỏi cơ thể và đem đi xét nghiệm toàn diện.
Nhân viên pháp y sẽ tạo ra một vết rạch lớn, dài toàn thân, mở ra toàn bộ mặt trước của cơ thể. Đường rạch này bắt đầu ở vai xuống ngực, sau đó nối đến xương mu. Đây là bước ấn tượng nhất trong khám nghiệm tử thi pháp lý và hầu hết những ai chưa chứng kiến sẽ đều choáng váng. Thông thường, các vết mổ cho dù nhỏ hay lớn sẽ luôn gọn gàng và tương đối sạch sẽ. Nhưng một vết mổ khám nghiệm tử thi thì không cần phải gọn gàng, cũng không cần quan tâm đến chuyện máu chảy quá nhiều. Thi thể được cắt sâu là một lời nhắc nhở hiệu quả rằng nạn nhân thực tế là đã chết.
Đầu tiên, các cơ quan khoang bụng trên như phổi, tim, thực quản và khí quản sẽ được lấy ra. Tiếp theo là đến các cơ quan bụng dưới, bao gồm gan, lá lách, thận, tuyến thượng thận, dạ dày và ruột. Từng bộ phận sẽ được đem đi kiểm tra.
Bộ phận sinh dục bên trong của cả nam và nữ được kiểm tra. Trong trường hợp của nữ giới, tử cung và âm đạo được nghiên cứu cẩn thận để tìm kiếm các dấu hiệu mang thai, hiếp dâm hoặc một số hình thức tấn công tình dục.
Các cơ quan của vùng chậu bao gồm bàng quang, tử cung và buồng trứng sẽ được lấy ra. Các mẫu của từng cơ quan sẽ được lấy và đem đi phân tích.
Khi nguyên nhân tử vong là do đuối nước hoặc nghi ngờ ngộ độc hoặc dùng thuốc quá liều, dạ dày sẽ được lấy ra và đem đi kiểm tra, phân tích cẩn thận. Tất cả các phát hiện được ghi lại.
Các vết thương do đạn sẽ được ghi chép lại. Số lượng vết thương cũng như hướng của viên đạn sẽ được ghi nhận. Tất cả các viên đạn sẽ được lấy ra khỏi cơ thể và đặt trong túi nhựa. Các viên đạn sau đó được kiểm tra và ghi lại làm bằng chứng.
Khám nghiệm phần đầu của thi thể sẽ bắt đầu bằng một vết rạch sâu được thực hiện ở da đầu. Vết cắt sẽ bắt đầu sau tai, đi qua đỉnh đầu và kết thúc ở phía sau tai còn lại. Da đầu sẽ được nắm chặt và kéo về phía trước để lộ ra hộp sọ. Các nhân viên pháp y sẽ sử dụng cưa điện để cắt một phần hộp sọ, sau đó sẽ đem đi cân đo và kiểm tra.
Sau khi tiến hành các giám định, nhân viên pháp y sẽ trả lại các bộ phận nội tạng về lại cơ thể.
Kết quả khám nghiệm tử thi sẽ được hoàn chỉnh với nguyên nhân cái chết cùng với tất cả các báo cáo và hình ảnh được chuyển đến các cơ quan pháp lý. Kết quả này sẽ trở thành một phần của kho dữ liệu và được sử dụng làm bằng chứng trước tòa án khi cần thiết. Thư mục chứa tất cả các thông tin chi tiết này được gọi là hồ sơ vụ án.
Giấy chứng tử sẽ được ghi nhận cùng nguyên nhân cái chết.
Trên đây là tất cả thông tin được cung cấp bởi công ty luật Trần và Liên Danh về thủ tục khám nghiệm tử thi. Nếu quý vị có bất kỳ câu hỏi nào hoặc cần hỗ trợ về các vấn đề pháp lý khác, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua số hotline. Chúng tôi sẽ nhanh chóng hỗ trợ và trả lời mọi thắc mắc của quý vị.
