Hành vi xâm phạm quyền tác giả là

Quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc do có quyền sở hữu. Hiện nay hành vi xâm phạm quyền tác giả là một trong những hành vi phổ biến trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ, hành vi có thể xâm phạm đến quyền nhân thân và quyền tài sản của tác giả đối với tác phẩm. Dưới đây, chúng tôi sẽ làm rõ vấn đề trên.

Hiểu thế về vi phạm quyền tác giả?

Trước hết phải hiểu được khái niệm về quyền tác giả, căn cứ tại Luật sở hữu trí tuệ năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2009 quy định về quyền tác giả: Quyền tác giả là những quyền mà pháp luật trao cho tác giả đó khi tác giả đó sáng tác hoặc sở hữu một tác phẩm có bản quyền, chủ thể được hưởng quyền ở đây là tổ chức hoặc cá nhân. Những người này đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm đó. Quyền tác giả đối với tổ chức, cá nhân có thể là quyền nhân thân và quyền tài sản đối với tác phẩm mình sáng tác hoặc sở hữu.

Ngoài ra, đối tượng của quyền tác giả còn là nghệ thuật, khoa học hoặc những đối tượng liên quan đến quyền tác giả bao gồm cuộc biểu diễn, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.

Quyền tác giả phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện dưới một hình thức vật chất nhất định. Đây là quyền đương nhiên không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay ch­ưa công bố, đã đăng ký hay chưa đăng ký. Thời hạn bảo hộ đối với Tác phẩm điện ảnh, nhiếp ảnh, sân khấu, mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm khuyết danh có thời hạn bảo hộ là 50 năm, kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu tiên.

Còn đối với các tác phẩm không thuộc loại hình nói trên có thời hạn bảo hộ là suốt cuộc đời tác giả và 50 năm tiếp theo năm tác giả chết.

Vậy, việc cá nhân, tổ chức thực hiện các hành vi trái phép xâm phạm đến tác phẩm được pháp luật Sở hữu trí tuệ bảo vệ của tác giả hoặc chủ sở hữu mà không có sự đồng ý của tác giả hoặc chủ sở hữu của tác phẩm, được coi là hành vi vi phạm quyền tác giả.

* Hành vi vi phạm quyền tác hả bao gồm xâm phạm cả về quyền nhân thân và quyền tài sản:

– Xâm phạm đến Quyền nhân thân của tác giả như:

+ Xâm phạm quyền đặt tên cho tác phẩm; 

+ Xâm phạm quyền được đứng tên thật hoặc tên bút danh trên tác phẩm của mình;

+ Xâm phạm uyền được nêu tên thật hoặc tên bút danh khi tác phẩm của mình được công bố, sử dụng.

+ Xâm phạm quyền công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;

+ Xâm pquyền được bảo vệ sự toàn vẹn tác phẩm của chính mình không cho phép người khác xuyên tạc; không cho phép người khác sửa đổi hay cắt xén tác phẩm của mình dưới bất kỳ hình thức nào mà gây phương hại đến cả danh dự và uy tín của mình.

– Xâm phạm đến quyền tài sản của tác giả:

+ Xâm phạm quyền làm tác phẩm phái sinh;

+ Xâm phạm đến quyền biểu diễn tác phẩm trước công chúng;

+ Xâm phạm đến quyền sao chép thông qua phương thức trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc là một phân tác phẩm;

+ Vi phạm đến quyền phân phối, nhập khẩu nhằm phân phối đến toàn công chúng

+  Vi phạm quyền phát sóng, truyền đạt đến toàn công chúng các tác phẩm bằng những phương tiện như hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bằng bất kỳ phương tiện kỹ thuật khác.

+ Vi phạm quyền cho thuê bản gốc hoặc thuê bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính. 

Hành vi vi phạm quyền tác giả

Các hành vi xâm phạm mà tổ chức, cá nhân thực hiện đối với quyền tác giả nêu trên được quy định tại Điều 28 Luật sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2022, bao gồm:

– Hành vi Chiếm đoạt quyền tác giả đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học. Tại hành vi này, người vi phạm dùng thủ đoạn như gian dối, trộm cắp, lạm dụng tín nhiệm để những quyền tác giả thuộc về mình.

– Mạo danh tác giả tức là sử dụng tên tác giả để thực hiện hành vi có lợi cho mình;

– Công bố, phân phối tác phẩm vì lợi nhuận mà không được phép của tác giả.

– Công bố, phân phối tác phẩm có đồng tác giả mà không được phép của đồng tác giả đó, trường hợp này, nếu có sự đồng ý của một trong hai tác giả mà không có sự đồng ý của tác giả còn lại, hoặc không có sự đồng ý của cả hai tác giả thì được coi là vi phạm quyền tác giả;

– Sửa chữa, cắt xén hoặc xuyên tạc tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả. Đây là hành vi thường xuyên xảy ra, người vi phạm không những sao chép copy mà còn xuyên tắc, nói sai sự thật đối với tác phẩm gốc;

– Sao chép tác phẩm mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đây là một trong những hành vi phổ biến nhất hiện nay, trừ trường hợp sau không phải là hành vi vi phạm: Tự sao chép một bản nhằm mục đích nghiên cứu khoa học, giảng dạy của cá nhân hoặc Sao chép tác phẩm để lưu trữ trong thư viện với mục đích nghiên cứu;

– Làm tác phẩm phái sinh mà không được phép của tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả đối với tác phẩm được dùng để làm tác phẩm phái sinh, trừ trường hợp Chuyển tác phẩm sang chữ nổi hoặc ngôn ngữ khác cho người khiếm thị;

– Sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 của Luật sở hữu trí tuệ;

– Cho thuê tác phẩm mà không trả tiền nhuận bút, thù lao và quyền lợi vật chất khác cho tác giả hoặc chủ sở hữu quyền tác giả.

– Nhân bản, sản xuất bản sao, phân phối, trưng bày hoặc truyền đạt tác phẩm đến công chúng qua mạng truyền thông và các phương tiện kỹ thuật số mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

– Xuất bản tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả.

– Cố ý hủy bỏ hoặc làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.

– Cố ý xóa, thay đổi thông tin quản lý quyền dưới hình thức điện tử có trong tác phẩm.

– Sản xuất, lắp ráp, biến đổi, phân phối, nhập khẩu, xuất khẩu, bán hoặc cho thuê thiết bị khi biết hoặc có cơ sở để biết thiết bị đó làm vô hiệu các biện pháp kỹ thuật do chủ sở hữu quyền tác giả thực hiện để bảo vệ quyền tác giả đối với tác phẩm của mình.

– Làm và bán tác phẩm mà chữ ký của tác giả bị giả mạo: Người vi phạm giả mạo chữ ký để bán tác phẩm, nghệ thuận nhằm được thù lao;

– Xuất khẩu, nhập khẩu, phân phối bản sao tác phẩm mà không được phép của chủ sở hữu quyền tác giả, được hiểu như sau, cá nhân khi làm tác phẩm phái sinh thì chưa xin phép và chưa trả tiền nhuận bút, thù lao cùng với các quyền lợi vật chất khác cho chủ sở hữu quyền tác giả.

Ví dụ về hành vi vi phạm quyền tác giả

Như đã nói ở 02 mục trên, hành vi vi phạm quyền tác giả rất đa dạng và phong phú, gồm nhiều hành vi, mỗi hành vi có hậu quả khác nhau nhưng đều tác động trực tiếp đến người có quyền lợi ích hợp pháp đối với quyền tác giả đó, việc thực hiện hành vi với những mục đích đê hèn (Ví dụ như ghét bỏ hoặc trả thù…), hoặc mục đích lợi nhưng cũng có thể do không hiểu biết về pháp luật. Một số ví dụ về hành vi vi phạm đến quyền tác giả phổ biến hiện nay như sau:

Ví dụ về hành vi sử dụng tác phẩm mà không được phép của chủ sở, không trả tiền nhuận bút, thù lao, quyền lợi vật chất khác theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 25 của Luật sở hữu trí tuệ;

Bà A là tác giả của tác phầm Tranh tết dân gian , tác phẩm này đã được Cục bản quyền cấp giấy chứng nhận đăng ký bản quyền số xx/2020/QTG ngày 17/05/2020, có kèm theo hình ảnh đăng ký bản quyền, nội dung tác phẩm là tập hợp những hình ảnh của các nhân vật có nguồn gốc từ dân gian (hình ảnh ông thầy đồ, múa lân, ông địa…) được sắp xếp lại để thể hiện không khí ngày tết của Việt Nam, mặc dù bức tranh có nhiều nhân vật quen thuộc nhưng bà A đã thể hiện nét riêng của mình để cho nhân vật sinh động hơn. Tuy nhiên vào dịp tết năm 2021 một công ty đã lấy hình ảnh trong tác phẩm để quảng cáo cho công ty họ mà không hỏi ý kiến bà và cũng không trả nhuận bút hay thù, bức tranh đã thu hút được sự quan tâm của khách hàng nên công ty họ nổi tiếng đến nay và vẫn sử dụng hình ảnh đó.

– Ví dụ về hành vi chiếm đoạt quyền tài sản của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình của người biểu diễn, tổ chức phát sóng bằng nhiều thủ đoạn để đạt được mục đích mong muốn.

Hay một ví dụ về xâm phạm quyền tác thường gặp tại các trường đại học như: Quán photocopy có hành vi photo giáo trình, tài liệu, sách tham khảo,… để bán là hành vi bị coi là xâm phạm bản quyền tác giả đối với những tài liệu này hoặc sinh viên dùng sách luật, bộ luật, giáo trình xong lại bán cho những sinh viên khóa dưới để lấy tiền.

Trên đây đều là hành vi vi phạm quyền tác giả mà pháp luật cấm.

Xử lý như thế nào khi vi phạm quyền tác giả?

Việc xử lý vi phạm sẽ căn cứ với từng loại hành vi và mức độ tính chất khác nhau của từng loại hình vi đó. Theo đó, khi phát hiện tác phẩm của mình sáng tác hoặc sở hữu bị một cá nhân hay tổ chức nào đó sử dụng với mục đích bất chính hay chưa được sự đồng ý, cho phép của mình… thì chủ sở hữu quyền tác giả hoàn toàn có thể xử lý xâm phạm quyền tác giả này theo các quy định của pháp luật. Trước mắt, chủ sở hữu hoặc tác giả nên gửi văn bản thông báo về việc vi phạm đối với tác phẩm của cá nhân tổ chức thực hiện hành vi vi phạm, nếu được thông báo mà cá nhân, tổ chức tiếp thục thực hiện hành vi thì tác giả/chủ sở hữu báo cho cơ quan có thẩm quyền điều tra, xác minh làm rõ sai phạm đó.

Hành vi vi phạm do cá nhân, tổ chức thực hiện sẽ tùy vào mức độ, tính chất khác nhau thì sẽ bị xử lý về mặt hành chính, dân sự hoặc hình sự (Điều 199 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi 2009) cụ thể:

Biện pháp dân sự

Căn cứ tại Điều 202 Luật sở hữu trí tuệ 2005: Tòa án áp dụng các biện pháp dân sự sau đây để xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ:

– Buộc chấm dứt hành vi xâm phạm;

– Buộc xin lỗi, cải chính công khai;

– Buộc thực hiện nghĩa vụ dân sự;

– Buộc bồi thường thiệt hại;

– Buộc tiêu hủy hoặc buộc phân phối hoặc đưa vào sử dụng không nhằm mục đích thương mại đối với hàng hóa, nguyên liệu, vật liệu và phương tiện được sử dụng chủ yếu để sản xuất, kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với điều kiện không làm ảnh hưởng đến khả năng khai thác quyền của chủ thể quyền sở hữu trí tuệ.

Biện pháp hành chính

Căn cứ tại Điều 211 Luật sở hữu trí tuệ 2005 Tổ chức, cá nhân thực hiện một trong các hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ sau đây bị xử phạt vi phạm hành chính:

– Xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gây thiệt hại cho tác giả, chủ sở hữu, người tiêu dùng hoặc cho xã hội;

– Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán hàng hóa giả mạo về sở hữu trí tuệ quy định tại Điều 213 Luật sở hữu trí tuệ 2005 hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này;

– Sản xuất, nhập khẩu, vận chuyển, buôn bán, tàng trữ tem, nhãn hoặc vật phẩm khác mang nhãn hiệu hoặc chỉ dẫn địa lý giả mạo hoặc giao cho người khác thực hiện hành vi này.

Chính phủ quy định cụ thể về hành vi xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử phạt vi phạm hành chính, hình thức, mức phạt và thủ tục xử phạt.

Tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi cạnh tranh không lành mạnh về sở hữu trí tuệ thì bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về cạnh tranh.

Theo đó, Nghị định 131/2013/NĐ-CP có quy định mức xử phạt vi phạm hành chính về các hành vi vi phạm quyền tác giả, quyền liên quan, cụ thể:

Ngoài hình phạt chính là phạt tiền nêu trên cá nhân, tổ chức còn chịu hình phạt bổ sung đối với từng hành vi khác nhau như: 

– Tịch thu, tiêu hủy, tái xuất tang vật vi phạm;

– Cải chính công khai, sửa lại các nội dung sai lệch khi công bố;

– Dỡ bỏ các bản sao, bản gốc tác phẩm nếu công khai dưới hình thức đăng tải điện tử, trên môi trường mạng Internet, kỹ thuật số.

Như vậy mức phạt tiền nhẹ nhất đối với hành vi vi phạm quyền tác giả là 3 triệu đồng còn cao nhất có thể lên đến 35 triệu đồng đối với cá nhâ, còn nhẹ nhất là 6 triệu đồng và cao nhất là 70 triệu đồng đối với tổ chức theo quy định.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Bên cạnh việc xử lý vi phạm hành chính, hành vi xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan tuỳ theo mức độ còn có thể phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015, sử đổi bổ sung năm 2017

Cụ thể, tại Điều 225 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định về Tội xâm phạm quyền tác giả, quyền liên quan như sau:

Như vậy, chế tài hình sự là hình phạt nặng nhất nghiêm khắc nhất áp dụng đối với hành vi vi phạm quyền tác giả, tuy nhiên cũng phải phụ thuộc vào mức độ tính chất và điều tra của cơ quan có thẩm quyền thì mới áp dụng chế tài hình sự.

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của công ty Luật Trần và Liên Danh về hành vi xâm phạm quyền tác giả. Nếu bạn đọc còn vướng mắc về nội dung tư vấn trên của chúng tôi, xin vui lòng liên hệ qua địa chỉ Hotline để được tư vấn nhanh chóng và hiệu quả nhất.