Lao động của người sản xuất có tính chất hai mặt: vừa mang tính cụ thể lại vừa mang tính trừu tượng. Vậy lao động cụ thể là gì, lao động trừu tượng là gì? Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa? sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây của Luật Trần và Liên Danh.
Lao động là gì?
Lao động là hoạt động có mục đích của con người, trong quá trình lao động, con người vận dụng sức lực của bản thân, sử dụng các công cụ lao động để tác động vào các yếu tố tự nhiên, biến đổi chúng và làm cho chúng trở nên có ích cho đời sống của con người, nhằm đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của xã hội.
Trong phát triển kinh tế, quá trình lao động đồng thời là quá trình sử dụng sức lao động để đưa các tư liệu lao động vào sản xuất để tạo ra sản phẩm, của cải vật chất cho xã hội. Lao động có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau như theo trình độ kỹ năng: lao động phổ thông, lao động bán kỹ năng, lao động chất lượng cao… Ngoài ra, lao động cũng có thể được phân loại theo bản chất của mối quan hệ với người sử dụng lao động. Phần lớn người lao động là người làm công ăn lương và được giám sát bởi một ông chủ.
Đặc điểm và ý nghĩa của lao động
Đặc điểm của lao động:
Lao động có đặc điểm chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, trong quá trình sản xuất lao động chính là yếu tố cơ bản và quyết định. Bởi, lao động tạo ra các sản phẩm vật chất cho con người.
Thứ hai, trong sự phát triển của xã hội thì lao động chính là yếu tố đầu tiên, quan trọng bởi lao động là hoạt động có ý nghĩa, mục đích rõ ràng của con người từ lao động tạo ra các sản phẩm đáp ứng được nhu cầu của con người.
Thứ ba, Lao động chính là yếu tố quyết định sự giàu có của xã hội. Kết quả của lao động sẽ tạo ra giá trị nhất định. Lao động cụ thể càng nhiều loại thì sẽ tạo ra nhiều giá trị, cùng với sự phát triển kinh tế – xã hội hình thức lao động cụ thể
Ý nghĩa của lao động:
Lao động có ý nghĩa quan trọng và to lớn trong kinh tế, đời sống, xã hội. Đồng thời, lao động tạo nguồn vật chất nuôi sống con người và toàn thể xã hội. Lao động giúp cho việc tổ chức, phân công lao động thuận tiện, hợp lý nhất, lao động giúp việc sáng tạo và tính toán từ đó có thể để đạt chất lượng, hiệu quả, năng suất, cao nhất, chi tiêu hợp lý, tiết kiệm. Các cá nhân trong xã hội từ việc lao động mà có thể giữ được cân bằng trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.
Ngoài ra lao động thúc đẩy việc sáng tạo không ngừng để tạo sự tiến bộ trong xã hội, tạo ra những cái mới làm thay đổi xã hội, đóng góp vào lịch sử phát triển xã hội loài người.
Hàng hóa và hai thuộc tính của nó
– Hàng hóa là sản phẩm của lao động, thoả mãn được nhu cầu nào đó của con người thông qua trao đổi, mua bán. Hàng hóa có thể ở dạng hữu hình như: sắt, thép, lương thực, thực phẩm… hoặc ở dạng vô hình như những dịch vụ thương mại, vận tải hay dịch vụ của giáo viên, bác sĩ và nghệ sĩ…
– Hàng hóa có hai thuộc tính: giá trị sử dụng và giá trị.
+ Giá trị sử dụng của hàng hóa: Giá trị sử dụng của hàng hóa là công dụng của hàng hóa thoả mãn nhu cầu nào đó của con người. Bất cứ hàng hóa nào cũng có một hay một số công dụng nhất định. Chính công dụng đó (tính có ích đó) làm cho hàng hóa có giá trị sử dụng. Ví dụ, công dụng của gạo là để ăn, vậy giá trị sử dụng của gạo là để ăn…
+ Giá trị của hàng hóa: Giá trị của hàng hóa là lao động xã hội của người sản xuất hàng hóa kết tính trong hàng hóa.
– Hai thuộc tính của hàng hóa có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, vừa thống nhất, vừa mâu thuẫn với nhau.
+ Mặt thống nhất thể hiện ở chỗ: hai thuộc tính này cùng đồng thời tồn tại trong một hàng hóa, một vật phải có đầy đủ hai thuộc tính này mới là hàng hóa. Nếu thiếu một trong hai thuộc tính đó vật phẩm sẽ không phải là hàng hóa. Chẳng hạn, một vật có ích (tức có giá trị sử dụng), nhưng không do lao động tạo ra (tức không có kết tinh lao động) như không khí tự nhiên thì sẽ không phải là hàng hóa.
+ Mâu thuẫn giữa hai thuộc tính của hàng hóa thể hiện ở chỗ:
Với tư cách là giá trị sử dụng thì các hàng hóa không đồng nhất về chất. Nhưng ngược lại, với tư cách là giá trị thì các hàng hóa lại đồng nhất về 37 chất, đều là “những cục kết tinh đồng nhất của lao động mà thôi”, tức đều là sự kết tinh của lao động, hay là lao động đã được vật hoá.
Tuy giá trị sử dụng và giá trị cùng tồn tại trong một hàng hóa, nhưng quá trình thực hiện chúng lại tách rời nhau về cả mặt không gian và thời gian: giá trị được thực hiện trước trong lĩnh vực lưu thông, còn giá trị sử dụng được thực hiện sau, trong lĩnh vực tiêu dùng. Do đó nếu giá trị của hàng hoá không được thực hiện thì sẽ dẫn đến khủng hoảng sản xuất.
Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa
Hàng hóa có hai thuộc tính không phải là do có hai thứ lao động khác nhau kết tinh trong nó, mà là do lao động của người sản xuất hàng hóa có tính chất hai mặt: vừa mang tính chất cụ thể (lao động cụ thể), lại vừa mang tính chất trừu tượng (lao động trừu tượng).
Lao động cụ thể
– Lao động cụ thể là lao động có ích dưới một hình thức cụ thể của những nghề nghiệp chuyên môn nhất định.
– Mỗi một lao động cụ thể có mục đích, phương pháp, công cụ lao động, đối tượng lao động và kết quả lao động riêng. Chính những cái riêng đó phân biệt các loại lao động cụ thể khác nhau.
Ví dụ: Lao động của người thợ may và lao động của người thợ mộc là hai loại lao động cụ thể khác nhau. Lao động của người thợ may có mục đích là làm ra quần áo chứ không phải là bàn ghế; còn phương pháp là may chứ không phải là bào, cưa; có công cụ lao động là kim, chỉ, máy may chứ không phải là cái cưa, cái bào…; và lao động của người thợ may thì tạo ra quần áo để mặc, còn lao động của người thợ mộc thì tạo ra ghế để ngồi…
=> Lao động cụ thể tạo ra giá trị sử dụng của hàng hóa. Trong xã hội có nhiều loại hàng hóa với những giá trị sử dụng khác nhau là do có nhiều loại lao động cụ thể khác nhau. Nếu phân công lao động xã hội càng phát triển thì càng có nhiều giá trị sử dụng khác nhau để đáp ứng nhu cầu của xã hội.
Lao động trừu tượng
– Lao động trừu tượng là lao động của người sản xuất hàng hóa khi đã gạt bỏ những hình thức cụ thể của nó, hay nói cách khác, đó chính là sự tiêu hao sức lao động (tiêu hao sức bắp thịt, thần kinh) của người sản xuất hàng hóa nói chung.
=> Chính lao động trừu tượng của người sản xuất hàng hóa mới tạo ra giá trị của hàng hóa. Như vậy, có thể nói, giá trị của hàng hóa là lao động trừu tượng của người sản xuất hàng hóa kết tinh trong hàng hóa. Đó cũng chính là mặt chất của giá trị hàng hóa.
Tính chất hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa phản ảnh tính chất tư nhân và tính chất xã hội của lao động của người sản xuất hàng hóa. Như trên đã chỉ ra, mỗi người sản xuất hàng hoá sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào là việc riêng của họ. Vì vậy, lao động đó mang tính chất tư nhân, và lao động cụ thể của họ là biểu hiện của lao động tư nhân.
Đồng thời, lao động của người sản xuất hàng hóa là lao động xã hội vì nó là một bộ phận của toàn bộ lao động xã hội trong hệ thống phân công lao động xã hội. Phân công lao động xã hội tạo ra sự phụ thuộc lẫn nhau giữa những người sản xuất hàng hóa. Họ làm việc cho nhau, thông qua trao đổi hàng hóa. Việc trao đổi hàng hóa không thể căn cứ vào lao động cụ thể mà phải quy lao động cụ thể về lao động chung đồng nhất – lao động trừu tượng. Do đó, lao động trừu tượng là biểu hiện của lao động xã hội.
Giữa lao động tư nhân và lao động xã hội có mâu thuẫn với nhau. Mâu thuẫn đó được biểu hiện cụ thể trong hai trường hợp sau:
– Sản phẩm do những người sản xuất hàng hóa riêng biệt tạo ra có thể không ăn khớp với nhu cầu của xã hội (hoặc không đủ cung cấp cho xã hội hoặc vượt quá nhu cầu của xã hội…). Khi sản xuất vượt quá nhu cầu của xã hội, sẽ có một số hàng hóa không bán được, tức không thực hiện được giá trị.
– Mức tiêu hao lao động cá biệt của người sản xuất hàng hóa cao hơn so với mức tiêu hao mà xã hội có thể chấp nhận, khi đó hàng hóa cũng không bán được hoặc bán được nhưng không thu hồi đủ chi phí lao động bỏ ra.
Mâu thuẫn giữa lao động tư nhân và lao động xã hội là mầm mống của mọi mâu thuẫn trong nền sản xuất hàng hoá. Chính vì những mâu thuẫn đó mà sản xuất hàng hoá vừa vận động phát triển, vừa tiềm ẩn khả năng khủng hoảng.
Mối quan hệ giữa lao động cụ thể ᴠà lao động trừu tượng:
Cả lao động cụ thể ᴠà lao động trừu tượng đều nằm trong lao động của người ѕản хuất hàng hóa do đó lao động cụ thể ᴠà lao động trừu tượng có ѕự thống nhất ᴠới nhau.
Tuy nhiên, trong quá trình nghiên cứu và thực tiễn cho thấy giữa lao động cụ thể ᴠà lao động trừu tượng có những mâu thuẫn ᴠới nhau thể hiện ở việc lao động trừu tượng là biểu hiện của lao động хã hội còn lao động cụ thể là biểu hiện của lao động tư nhân. Mâu thuẫn này được thể hiện thông qua các nội dung sau đây:
Thứ nhất, hàng hóa cũng không bán được hoặc bán bị lỗ trong trường hợp mức tiêu hao lao động cá biệt của người ѕản хuất hàng hóa cao hơn mức tiêu hao lao động mà хã hội có thể chấp nhận.
Thứ hai, vấn đề khủng hoảng kinh tế xảy ra khi các sản phẩm của người ѕản хuất hàng hóa riêng biệt tạo ra có thể không ăn khớp ᴠới nhu cầu хã hội, có thể thừa hoặc thiếu.
Mâu thuẫn giữa lao động tư nhân ᴠà lao động хã hội là nguyên nhân, mầm mống mâu thuẫn trong nền ѕản хuất hàng hóa từ những mâu thuẫn đó làm cho ѕản хuất hàng hóa ᴠừa ᴠận động phát triển, và ᴠừa làm cho sản xuất hàng hóa có khả năng khủng hoảng.
Trên đây là bài viết của Luật Trần và Liên Danh về chủ đề lao động cụ thể là gì? Lao động trừu tượng là gì? Tính hai mặt của lao động sản xuất hàng hóa. Hy vọng những nội dung trên đây đã giải đáp các thắc mắc của bạn về chủ đề này và đem đến cho bạn thêm nhiều thông tin bổ ích. Trân trọng!
