Cách tính bhxh

Bảo hiểm xã hội (sau đây được viết tắt là BHXH) là một trong những chính sách an sinh xã hội tốt cho người lao động. Các hoạt động lao động của con người luôn phát sinh các chính sách, phúc lợi để đảm bảo quyền lợi về sức khỏe, tinh thần, công việc, khi đó, BHXH được ví như cánh tay chống đỡ con người trước những rủi ro của cuộc sống. Vậy, Bảo hiểm xã hội là gì? cách tính bhxh? Các loại BHXH đang được thực hiện ngày nay gồm loại nào? Hãy cùng Luật Trần và Liên Danh tìm hiểu nhé!

Bảo hiểm xã hội (BHXH) là gì?

Bảo hiểm xã hội (viết tắt: BHXH) là sự đảm bảo thay thế được bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị mất hoặc giảm thu nhập do bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, tàn tật, thất nghiệp, tuổi già, tử tuất, dựa trên cơ sở một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia BHXH, có sự bảo hộ của Nhà nước theo pháp luật, nhằm bảo đảm an toàn đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội. Bảo hiểm xã hội là trụ cột chính trong hệ thống an sinh xã hội ở mỗi nước.

Bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay có 2 loại là BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

Bảo hiểm xã hội bắt buộc: Là BHXH do Nhà nước tổ chức và bắt buộc người lao động và người sử dụng lao động phải tham gia. BHXH bắt buộc bao gồm các chế độ: Thai sản, ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện: Là loại hình BHXH do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn phương thức và mức đóng phù hợp với thu nhập của mình. Nhà nước có chính sách hỗ trợ người tham gia đóng tiền BHXH để hưởng chế độ hưu trí và tử tuất.

Các quyền lợi khi tham gia BHXH

Khi tham gia BHXH, người tham gia được hưởng những quyền lợi sau:

Được tham gia và hưởng các chế độ theo Luật BHXH.

Được cấp và quản lý sổ BHXH và nhận lại sổ khi không còn làm việc.

Nhận lương hưu và trợ cấp đầy đủ khi đến tuổi về hưu.

Hưởng bảo hiểm y tế trong các trường hợp: Đang hưởng lương hưu, nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản, nhận con nuôi, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hay trợ cấp ốm đau.

Chủ động đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động và được thanh toán chi phí giám định y khoa nếu đủ điều kiện hưởng BHXH.

Ủy quyền nhận lương hưu, trợ cấp BHXH cho người khác.

Được cung cấp thông tin về đóng BHXH theo định kỳ; yêu cầu người sử dụng lao động cung cấp thông tin về việc đóng và quyền được hưởng các chế độ của BHXH.

Người tham gia được khiếu nại, tố cáo và khởi kiện BHXH theo quy định pháp luật.

Các chế độ BHXH Việt Nam

Các chế độ BHXH hiện hành ở Việt Nam bao gồm 6 chế độ chính là: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất và bảo hiểm thất nghiệp.

Chế độ ốm đau

Chế độ ốm đau dành cho người lao động đã tham gia BHXH bị ốm đau hoặc tại nạn lao động và có xác nhận của tổ chức, cơ sở y tế. Người lao động sẽ được nghỉ và hưởng các chế độ của lao động theo quy định của Luật Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam. Tùy vào mỗi công việc mà người lao động sẽ có mức hưởng khác nhau. Thời gian nghỉ ốm đau của người lao động đã tham gia BHXH không quá 30 ngày. Nếu bạn chưa hồi phục sức khỏe trong khoảng thời gian này thì sẽ được nghỉ theo chế độ nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau theo đúng quy định của pháp luật.

Chế độ thai sản

Chế độ thai sản dành cho các đối tượng là lao động nữ có đủ điều kiện hưởng trợ cấp của các chế độ của thai sản. Nếu lao động nữ sinh con hoặc nhận nuôi con dưới 6 tuổi đủ điều kiện hưởng chế độ của thai sản thì sẽ nhận hỗ trợ 1 lần từ BHXH một khoản bằng 2 lần tháng lương cơ sở trong thời gian nghỉ hưởng chế độ.

Nếu lao động nữ khi sinh con không đóng BHXH mà chồng tham gia thì khi đó chồng sẽ nhận hỗ trợ 1 lần từ BHXH một khoản bằng 2 lần tháng lương cơ sở trong thời gian vợ nghỉ sinh con. Người lao động nữ hưởng chế độ thai sản trong vòng 30 ngày mà chưa đủ sức khỏe để đi làm tiếp thì sẽ nghỉ từ 5 đến 10 ngày theo chế độ nghỉ dưỡng sức và phục hồi sức khỏe của quy định bảo hiểm xã hội.

Chế độ tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp

Người lao động tham gia BHXH không may bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cũng được hưởng trợ cấp theo quy định của BHXHVN. Nếu đủ điều kiện, người lao động sẽ nhận trợ cấp 1 lần hoặc theo tháng tùy theo mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe. Ngoài các trợ cấp bảo hiểm về thu nhập hàng tháng, người lao động còn được hưởng các trợ cấp về phương tiện đi lại, gậy chống, các công cụ sinh hoạt để nhằm giúp cho người lao động nhanh chóng khỏe mạnh.

Chế độ hưu trí

Người lao động đến tuổi nghỉ hưu hoặc do suy giảm sức khỏe, không thể lao động theo quy định của tổ chức Bảo Hiểm Xã Hội Việt Nam và đóng đủ 20 năm BHXH sẽ nhận được tiền hưu trí hàng tháng tùy thuộc vào mức tham gia và khoản tiền đóng BHXH.

Đối với người tham gia bảo hiểm xã hội chưa tham gia đủ 20 năm mà đến tuổi về hưu hoặc khi nghỉ việc chưa tham gia đủ 20 năm tiền bảo hiểm xã hội có thể lên trực tiếp các tổ chức, cơ quan BHXH để yêu cầu thanh toán bảo hiểm xã hội để hưởng mức hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần.

Chế độ tử tuất

Người tham gia BHXH khi bị tử vong do bệnh tật, tai nạn… sẽ được BHXH trợ cấp mai táng, hỗ trợ tử tuất hàng tháng và trợ cấp tử tuất mỗi tuần theo quy định của tổ chức, cơ quan bảo hiểm xã hội. Đây là phần thu nhập hỗ trợ cho thân nhân người tham gia BHXH khi gặp bất trắc và tử vong. Mức trợ cấp tử tuất hàng tháng phụ thuộc vào mức lương cơ sở của người tham gia bảo hiểm tại thời điểm đang tham gia. Mức trợ cấp tử tuất hàng tuần phụ thuộc vào thời gian tham gia bảo hiểm xã hội và mức đóng bảo hiểm hàng tháng.

Bảo hiểm xã hội một lần là gì?

Theo quy định tại Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, bảo hiểm xã hội (BHXH) là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.

Do đó, trong một số trường hợp, những người tham gia BHXH khi có yêu cầu sẽ được giải quyết bảo hiểm xã hội 1 lần.

Điều kiện hưởng BHXH một lần

Theo quy định tại khoản 1 Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 sửa đổi bởi khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019 và khoản 1 Điều 1 Nghị quyết số 93/2015/QH13, người lao động được rút bảo hiểm xã hội 01 lần khi thuộc một trong các trường hợp:

Đủ tuổi hưởng lương hưu theo quy định mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH;

Lao động nữ là cán bộ, công chức xã hoặc hoạt động không chuyên trách ở cấp xã từ đủ 55 tuổi 04 tháng (năm 2021) mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện;

Ra nước ngoài để định cư;

Đang mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế;

Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp; sĩ quan, hạ sĩ quan nghiệp vụ, học viên quân đội, công an,… khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu;

Tham gia BHXH bắt buộc sau 01 năm nghỉ việc hoặc tham gia BHXH tự nguyện sau 01 năm không tiếp tục đóng mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH.

Cách tính BHXH một lần

Theo khoản 2 Điều 8 Nghị định 115/2015/NĐ-CP quy định cách tính bảo hiểm xã hội 1 lần dựa trên số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm được tính bằng:

1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014;

02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi.

Cụ thể, theo Điều 19 Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH, số tiền bảo hiểm xã hội 1 lần được xác định theo công thức

Trong đó:

Thời gian đóng BHXH có tháng lẻ thì từ 01 – 06 tháng được tính là ½ năm, từ 07 – 11 tháng được tính là 01 năm.

Trường hợp tính đến trước 01/01/2014 nếu thời gian đóng BHXH có tháng lẻ thì những tháng lẻ đó được chuyển sang giai đoạn đóng BHXH từ 01/01/2014 trở đi.

Mbqtl là mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Theo Điều 2 Thông tư 23/2020/TT-BLĐTBXH, mức điều chỉnh tiền lương tháng đóng BHXH của người lao động áp dụng từ 01/01/2021 đến hết 31/12/2021 như sau:

Lưu ý:

Mức hưởng BHXH một lần của người lao động có thời gian đóng BHXH chưa đủ 01 năm được tính bằng 22% các mức tiền lương tháng đã đóng BHXH. Mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.

Ví dụ:

Ông A có quá trình tham gia BHXH như sau:

Từ 01/2019 đến tháng 12/2019 mức đóng là 5.000.000 đồng

Từ 01/2020 đến tháng 08/2021 mức đóng là 6.000.000 đồng

Biết rằng, Ông A đủ điều kiện hưởng chế độ BHXH 1 lần.

– Tổng thời gian tham gia BHXH là: 2 năm 8 tháng

– Mức bình quân tiền lương đóng BHXH của các giai đoạn như sau:

+ Tiền lương đóng BHXH của các giai đoạn tham gia BHXH như sau:

Giai đoạn đóng từ T1/2019 đến T12/2019: Thời gian 12 tháng – Mức tiền lương đóng BHXH: 5.000.000 đồng

5.000.000 x 1.03 x 12 = 61.800.000 đồng

Giai đoạn đóng từ T1/2020 đến T12/2020: Thời gian 12 tháng – Mức tiền lương đóng BHXH: 6.000.000 đồng

6.000.000 x 1 x 12 = 72.000.000 đồng

Giai đoạn đóng từ T1/2021 đến T8/2021: Thời gian 8 tháng – Mức tiền lương đóng BHXH: 6.000.000 đồng

6.000.000 x 1 x 8 = 48.000.000 đồng

Tổng tiền đóng BHXH = 61.800.000 + 72.000.000 + 48.000.000 = 181.800.000 đồng

+ Mức bình quân tiền lương đóng BHXH = Tổng tiền / tổng số tháng = 5.681.250 đồng

– Mức hưởng BHXH một lần:

Mức hưởng BHXH 1 lần đối với thời gian đóng BHXH từ 2014 trở đi:

5.681.250 x 3 năm x 2 = 34.087.500 đồng

à Tổng tiền BHXH 1 lần được nhận = 34.087.500 đồng

Lưu ý: BHXH 1 lần đã được tính hệ số trượt giá

Có nên nhận BHXH 1 lần?

Nhiều người lao động chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu nên chọn cách hưởng BHXH một lần. Hoặc một số trường hợp cần trang trải nhiều khoản chi phí cũng lựa chọn cách này. Tuy nhiên, nhận BHXH một lần trong nhiều trường hợp sẽ bị hạn chế trong một số trường hợp sau:

Số tiền BHXH nhận được ít hơn so với số tiền đóng BHXH.

Không được cộng nối thời gian tham gia BHXH.

Có thể không được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí.

Mất cơ hội có khoản tiền hàng tháng khi về già.

Mất đi khoản trợ cấp mai táng và tử tuất khi không may qua đời.

Vì vậy, nếu người lao động chưa đủ năm đóng Bảo hiểm xã hội nhưng đã đến tuổi nghỉ hưu thì có thể đóng tiếp BHXH để đủ số năm hoặc xin ở lại làm việc thêm để đủ số năm tham gia BHXH theo quy định. Người lao động nên cân nhắc thật kỹ trước khi đưa ra lựa chọn có nên nhận BHXH 1 lần hay không?

Trên đây là toàn bộ nội dung tư vấn của Luật Trần và Liên Danh về cách tính bhxh. Nếu bạn đọc còn vướng mắc về nội dung tư vấn trên của chúng tôi, xin hãy liên hệ qua địa chỉ Hotline để được tư vấn nhanh chóng và chi tiết nhất.