Thực hiện pháp luật là hành vi

Thực hiện pháp luật là hành vi gì? Các đặc điểm của thực hiện pháp luật. Các hình thức thực hiện pháp luật. Ý nghĩa của việc thực hiện pháp luật. Cùng Luật Trần và Liên Danh theo dõi bài viết dưới đây để tìm hiểu về các vấn đề trên.

Thực hiện pháp luật là gì?

Thực hiện pháp luật là hành vi thực tế hợp pháp của chủ thể có năng lực hành vi pháp luật, là hành vi của chủ thể (hành động hoặc không hành động) được tiến hành phù hợp với quy định, với yêu cầu của pháp luật, tức là không trái, không vượt quá khuôn khổ mà pháp luật đã quy định.

Thực hiện pháp luật có thể là một xử sự có tính chủ động, được tiến hành bằng một thao tác nhất định nhưng đó cũng có thể là một xử sự có tính thụ động, tức là không tiến hành vượt xử sự bị pháp luật cấm.

Ví dụ: Công ty cổ phần kinh doanh bất động sản thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho Nhà nước đầy đủ và đúng thời hạn theo thông báo của Cơ quan thuế.

Thực hiện pháp luật là hành vi của chủ thể (hành động hoặc không hành động) được tiến hành phù hợp với quy định, với yêu cầu của pháp luật, tức là không trái, không vượt quá khuôn khổ mà pháp luật đã quy định.

Thực hiện pháp luật có thể là một xử sự có tính chủ động, được tiến hành bằng một thao tác nhất đính nhưng đó cũng có thể là một xử sự có tính thụ động, tức là không tiến hành vượt xử sự bị pháp luật cấm.

Có bốn hình thức thực hiện pháp luật:

1) Tuân thủ pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật một cách thụ động, thể hiện ở sự kiểm chế của chủ thể để không vi phạm các quy định cấm đoán của pháp luật. Vĩ dụ, không nhận hối lộ, không sử dụng chất ma tuý, không thực hiện hành vi lừa đảo, không lái xe trong tình trạng say rượu…;

2) Thỉ hành pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật một cách chủ động. Chủ thể pháp luật phải thực hiện một thao tác nhất định mới có thể thực hiện pháp luật được. Ví dụ, thực hiện nghĩa vụ quân sự, thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, nghĩa vụ lao động công ích, nghĩa vụ nuôi dạy con cái, chăm sóc ông bà, cha mẹ khi già yếu;

3) Sử dụng pháp luật là khả năng của các chủ thể pháp luật có thể sử dụng khai thác hay không sử dụng, khai thác, hưởng quyền mà luật đã dành cho mình. Ví dự: công dân có quyền đi lại trong nước, ra nước ngoài và từ nước ngoài trở về nước theo quy định của pháp luật. Nét đặc biệt của hình thức thực hiện pháp luật này so với tuân thủ pháp luật và thi hành pháp luật là chủ thể pháp luật có thể thực hiện hay không thực hiện quyền mà pháp luật cho phép còn ở hai hình thức trên, việc thực hiện mang tính bắt buộc;

4) Áp dụng pháp luật là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền dựa trên các quy định của pháp luật để giải quyết, xử lí những vấn để cụ thể thuộc trách nhiệm của mình.

Trong một số trường hợp, cá nhân, tổ chức chỉ có thể thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình thông qua hình thức áp dụng pháp luật của cơ quan Nhà nước. Đó là những trường hợp:

– Các quyền và nghĩa vụ của công dân không tự phát sinh, thay đổi hay chấm dứt nếu không có một văn bản, quyết định áp dụng pháp luật của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

– Cơ quan Nhà nước ra quyết định xử lí người vi phạm pháp luật hoặc giải quyết tranh chấp giữa các cá nhân, tổ chức. Căn cứ vào quyết định của cơ quan Nhà nước, người vi phạm pháp luật hoặc các bên tranh chấp thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo quy định của pháp luật.

Nếu như tuân thủ pháp luật, thi hành pháp luật và sử dụng pháp luật là những hình thức mà mọi chủ thể pháp luật đều có thể thực hiện thì áp dụng pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật chỉ dành cho các cơ quan nhà nước hay cá nhân có thẩm quyền.

Áp dụng pháp luật được xem là hoạt động thực hiện pháp luật của các cơ quan nhà nước; nó vừa là một hình thức thực hiện pháp luật, vừa là một giai đoạn mà các cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiến hành tổ chức cho các chủ thể pháp luật khác thực hiện các quy định pháp luật.

Do đó, áp dụng pháp luật là một hình thức rất quan trọng, phức tạp của thực hiện pháp luật.

Việc phân chia thành 4 hình thức thực hiện pháp luật nêu trên chỉ có tính chất tương đối, có ý nghĩa chính về mặt lý luận bởi các hình thức thực hiện pháp luật nêu trên trong thực tiễn không tồn tại riêng lẻ, mà thường được tiến hành đồng thời, chúng “lồng chứa” vào nhau, hình thức này lại bao gồm cả hình thức khác khi các chủ thể thực thi quyền, nghĩa vụ của mình trong từng mối quan hệ pháp luật.

Chẳng hạn, hành vi áp dụng pháp luật của cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về viên chức cần phải tuân thủ, chấp hành các quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục, mức xử phạt theo đúng quy định của pháp luật.

Từ sự phân tích trên cho thấy, việc xem xét, đánh giá việc thực hiện pháp luật của một công dân, một cơ quan hay tổ chức nào đó, cần phải chú ý tính liên hệ của các hình thức thực hiện pháp luật theo một cơ chế phù hợp.

Đồng thời, nghiên cứu thực tiễn thực hiện pháp luật trong một giai đoạn lịch sử nhất định cần phải nghiên cứu thông qua cơ chế, chính sách, biện pháp tổ chức, quản lý, cách thức và phương pháp của các chủ thể áp dụng, phù hợp với điều kiện kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội của giai đoạn lịch sử đó.

Đây là phương pháp tiếp cận khái niệm phù hợp với lý luận và thực tiễn. Trong nhận thức ở trong và ngoài nước, các nhà khoa học quan niệm: Thực hiện pháp luật là quá trình hoạt động có mục đích mà các chủ thể pháp luật bằng hành vi của mình thực hiện các quy định pháp luật trong thực tế đời sống, bao gồm các hình thức thực hiện pháp luật: thi hành pháp luật, tuân thủ pháp luật, sử dụng pháp luật, áp dụng pháp luật.

Các đặc điểm của thực hiện pháp luật

Để làm rõ hơn thông tin về thực hiện pháp luật, ngoài việc giải đáp thực hiện pháp luật là gì? chúng tôi chia sẻ thêm về các đặc điểm của thực hiện pháp luật, cụ thể như sau:

Thực hiện pháp luật là hành vi hợp pháp, có nghĩa là hành vi phù hợp với quy định, yêu cầu của pháp luật.

Thực hiện pháp luật là hành vi, xử sự của con người. Hành vi thực hiện pháp luật có thể được thể hiện dưới dạng hành động. Bản chất của pháp luật là ban hành để điều chỉnh hành vi hay những xử sự thực tế của các chủ thể. Chính vì vậy chỉ có căn cứ vào hành động hay xử sự thực tế của chủ thể thì mới có thể xác định được họ có tiến hành hoạt động thực hiện pháp luật hay không.

Thực hiện pháp luật là hành vi, xử sự của chủ thể có năng lực hành vi pháp luật, bởi vì, chỉ các chủ thể có năng lực hành vi pháp luật mới có khả năng nhận thức được yêu cầu của pháp luật để làm đúng các yêu cầu đó. Đối với các chủ thể không có hoặc mất năng lực hành vi pháp luật, tức là không có khả năng nhận thức thì các quy định của pháp luật không có ý nghĩa hoặc không có giá trị đối với họ.

Các hình thức thực hiện pháp luật

Hình thức thực hiện pháp luật đầu tiên là: Tuân thủ pháp luật.

Là một hình thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể pháp luật kiềm chế không tiến hành những hoạt động mà pháp luật cấm. Ở hình thức thực hiện này đòi hỏi chủ thể thực hiện nghĩa vụ một cách thụ động, thực hiện các quy phạm pháp luật dưới dạng không hành động.

Ví dụ: Không vi phạm các quy định luật an toàn giao thông khi tham gia giao thông, không sử dụng chất ma túy, không trộm cắp tài sản,….

Hình thức thực hiện pháp luật thứ hai là: Thi hành pháp luật

Thi hành pháp luật là hình thức thực hiện pháp luật một cách chủ động. Chủ thể pháp luật phải thực hiện một thao tác nhất định mới có thể thực hiện pháp luật được. Khác với tuân thủ pháp luật, trong hình thức thi hành pháp luật đòi hỏi chủ thể phải thực hiện nghĩa vụ pháp lý dưới dạng hành động tích cực.

Quảng cáo

Ví dụ, thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, thực hiện nghĩa vụ vợ chồng, con cái trong thời kỳ hôn nhân,…

Hình thức thực hiện pháp luật thứ ba là Sử dụng pháp luật

Sử dụng pháp luật là chủ thể pháp luật thực hiện những hành vi mà pháp luật cho phép. Bản chất của hình thức thực hiện pháp luật này là khả năng của các chủ thể pháp luật có thể sử dụng khai thác hay không sử dụng, khai thác, hưởng quyền mà luật đã dành cho mình. Nét đặc biệt của hình thức này là không mang tính bắt buộc phải thực hiện

Ví dụ: công dân có quyền được học tập, quyền được sống và quyền được bảo vệ quyền riêng tư cá nhân….

Hình thức thực hiện pháp luật cuối cùng là: Áp dụng pháp luật

Áp dụng pháp luật là hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền dựa trên các quy định của pháp luật để giải quyết, xử lý những vấn đề cụ thể thuộc trách nhiệm của mình. Áp dụng pháp luật là hình thức luôn luôn đòi hỏi phải có sự tham gia của các cơ quan nhà nước hoặc nhà chức trách có thẩm quyền.

Ví dụ: Bản án của toà án buộc Nguyễn Văn A phải bồi thường cho Nguyễn Thị B 10.000.000 đồng hoặc tuyên án Nguyễn Văn A phải chịu hình phạt 5 năm tù.

Ý nghĩa của việc thực hiện pháp luật

Việc thực hiện pháp luật có ý nghĩa to lớn trong đời sống, điều đó thể hiện ở những điểm sau:

Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật thì những quy định của pháp luật được hiện thực quá và đi vào đời sống trở thành những hành vi cụ thể của các chủ thể. Bằng việc thực hiện pháp luật, ý chỉ của nhà nước trở thành hiện thực và những chính sách chủ trương của nhà nước được phát huy vai trò.

Việc thực hiện pháp luật làm cho đời sống xã hội trở nên ổn định, trật tự an ninh được đảm bảo từ đó tạo điều kiện cho đất nước phát triển bền vững.

Thông qua quá trình thực hiện pháp luật, các quyền , lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức được đảm bảo.

Trong quá trình tổ chức thực hiện pháp luật, thông qua hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật sẽ giúp cho các chủ thể có điều kiện nâng cao nhận thức pháp luật, hiểu rõ hơn các quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình trong các quan hệ pháp luật, nhờ đó, họ tích cực và chủ động tham gia vào các quan hệ đó, tiếp cận các nguồn lực để phát triển.

Những hạn chế của pháp luật sẽ được bộ lộ thông qua quá trình thực hiện pháp luật. Như vậy, những hạn chế đó dễ dàng được phát hiện và được xử lý từ đó đưa ra những phương án sửa đổi, bổ sung kịp thời để pháp luật ngày càng hoàn thiện hơn.

Phân biệt các hình thức thực hiện pháp luật:

Bảng so sánh điểm giống và khác nhau giữa 4 hình thức thực hiện pháp luật: Tuân thủ pháp luật, Thi hành pháp luật, Sử dụng pháp luật và áp dụng pháp luật.

Trên đây là toàn bộ thông tin của công ty luật uy tín Luật Trần và Liên Danh về thực hiện pháp luật là hành vi. Nếu quý khách hàng còn bất kỳ thắc mắc gì cần được giải đáp, xin vui lòng liên hệ với chúng tôi.