Mô hình kinh doanh (MHKD) chính là một phần tất yếu không thể bỏ qua trong quá trình phát triển kinh tế của bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp nào. Sự xuất hiện của mô hình này chính là đòn bẩy nhằm thôi thúc hoạt động bán hàng và định hướng phát triển cho doanh nghiệp. Chính vì vậy mà trong bài viết này, ngoài giúp bạn làm rõ về khái niệm MHKD là gì, Luật Trần và Liên Danh sẽ tổng hợp các MHKD phổ biến nhất hiện nay để bạn có thể tham khảo, từ đó lựa chọn và áp dụng hiệu quả vào trong công việc của mình.
Mô hình kinh doanh là gì?
Vào năm 1990, thuật ngữ business model hay còn được gọi là MHKD đã chính thức xuất hiện và vẫn được nhiều chuyên gia, giới kinh doanh sử dụng cho đến ngày nay. Hiểu một cách đơn giản thì MHKD chính là khuôn mẫu cho công ty, doanh nghiệp vận hành để qua đó mang về nguồn doanh thu, lợi nhuận ấn tượng. Xét về bản chất, một MHKD sẽ được xoay quanh chủ yếu qua 4 vấn đề cốt lõi:
– Lựa chọn sản phẩm, dịch vụ mà công ty sẽ dùng để kinh doanh.
– Làm cách nào để tiếp thị sản phẩm, dịch vụ đến với khách hàng?
– Chi phí để vận hành MHKD sẽ bao gồm những khoản nào?
– Làm thế nào để có thể chuyển đổi mang về doanh thu, lợi nhuận?
Nhìn chung, bất cứ doanh nghiệp nào khi quyết định tham gia vào thị trường cũng cần chọn cho mình một MHKD phù hợp. Đây chính là cơ sở để định vị, nhận biết và xây dựng giá trị lâu dài, bền vững cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, với một thị trường đầy sự biến động và sức cạnh tranh mạnh mẽ như hiện nay thì MHKD không thể nào chỉ “dậm chân tại chỗ”. Theo đó, doanh nghiệp phải luôn thay đổi các MHKD để có thể thích ứng một cách linh hoạt với sự đa dạng hóa của thị trường, từ đó tạo tiền đề cho sự thăng tiến hơn nữa trong tương lai.
Tầm quan trọng của việc xây dựng mô hình kinh doanh
Có thể nói, mô hình kinh doanh được ví như kim chỉ nam của doanh nghiệp trong bất cứ lĩnh vực, ngành nghề nào. Trước khi bắt tay triển khai hoạt động kinh doanh, các nhà sáng lập cần phải tự mình nghiên cứu, tìm hiểu và phân tích nhằm tìm được một mô hình khả quan, thích hợp để công ty thực hiện theo bởi tầm quan trọng mà nó mang lại cho doanh nghiệp là rất lớn:
– Định hướng con đường phát triển với lộ trình được vạch sẵn theo từng bước đi một cách chi tiết cho doanh nghiệp trong tương lai.
– Góp phần tạo ra các giá trị bền vững từ các quy trình và quyết định của doanh nghiệp trong mô hình.
– Giúp doanh nghiệp hình thành nên các ý tưởng, giải pháp khác nhau để từ đó chọn ra được một giải pháp kinh doanh tối ưu nhất.
– Tạo tiền đề xây dựng được một doanh nghiệp độc đáo với những lợi thế khiến cho đối thủ khó có thể sao chép được.
– Một MHKD hiệu quả và mang tính cạnh tranh cao sẽ giúp cho doanh nghiệp có thể phát triển nhanh chóng và tạo được chỗ đứng trên thị trường.
5 bước xây dựng mô hình kinh doanh hiệu quả
Mặc dù đóng vai trò quan trọng đối với các công ty nhưng để xây dựng được một MHKD hoàn chỉnh, thành công là điều không hề dễ dàng. Tuy nhiên, các bạn cũng có thể áp dụng ngay một số bước cơ bản dưới đây qua đó áp dụng hiệu quả từng bước trong quá trình xây dựng MHKD cho doanh nghiệp mình.
Bước 1: Khảo sát, đánh giá nhu cầu khách hàng
Đây là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng mà bạn cần làm bởi những sản phẩm, dịch vụ khi được mang ra thị trường phải xoay quanh khách hàng. Vậy nên, bạn cần tìm hiểu xem nhu cầu của khách hàng hiện nay là gì và đâu là nhóm đối tượng mà doanh nghiệp đang hướng tới để sử dụng sản phẩm, dịch vụ.
Bước 2: Xây dựng các ý tưởng kinh doanh
Ngay khi hoàn thiện xong bước 1, các bạn có thể xác định được tệp khách hàng tiềm năng cũng như nhu cầu của họ. Từ đó dễ dàng đưa ra những ý tưởng sản phẩm, dịch vụ mới nhằm thỏa mãn mong muốn của khách hàng. Tuy nhiên, điều kiện là các sản phẩm, dịch vụ này phải đáp ứng được yếu tố mới, lạ, độc đáo và luôn đổi mới để phù hợp với thị hiếu của khách hàng ở trong từng thời điểm.
Nhiệm vụ của bạn lúc này đó chính là phải thể hiện làm sao để khách hàng cảm nhận như đang sử dụng sản phẩm, dịch vụ có chất lượng tốt nhất. Nhờ đó mà họ sẽ không bao giờ ngần ngại khi quyết định chi tiền và đầu tư sử dụng sản phẩm, dịch vụ mà bạn cung cấp.
Bước 3: Hoạch định chi phí sản phẩm phù hợp
Để giúp MHKD thành công thì doanh nghiệp cần hoạch định được các chi phí sao cho phù hợp. Đương nhiên, điều bạn cần làm đó chính là phải tối ưu chi phí sản xuất nhưng cũng đồng thời đảm bảo chất lượng sản phẩm nhằm mang lại lợi nhuận cao nhất.
Lúc này, doanh nghiệp của bạn cần phải đầu tư trang thiết bị, xây dựng hạ tầng mới để có thể tập trung vào hoạt động sản xuất. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng cần tìm kiếm nguồn nguyên liệu sản xuất giá tốt, chất lượng đảm bảo. Không chỉ vậy, khâu sản xuất cũng cần phải được giám sát chặt chẽ, liên tục kiểm định chất lượng gắt gao. Có như thế thì sản phẩm khi được cung cấp ra thị trường và đến tay khách hàng sẽ luôn có chất lượng tốt nhất.
Bước 4: Xây dựng chiến lược tiếp thị mang sản phẩm đến tay khách hàng
Đây là công đoạn vô cùng quan trọng để giúp sản phẩm của doanh nghiệp được phủ rộng trên thị trường. Đương nhiên, để có thể hoàn thành tốt điều này thì doanh nghiệp sẽ cần phải có những chiến lược marketing hiệu quả như: phát tờ rơi, triển lãm sản phẩm, tổ chức hội chợ, sự kiện, quảng cáo trên các trang mạng xã hội, báo đài, truyền thông, tạo chương trình khuyến mãi tặng quà,….
Đáng chú ý là bạn hoàn toàn có thể kết hợp cùng lúc nhiều chiến dịch quảng cáo để gia tăng độ phủ sóng hiệu quả. Sau mỗi chiến dịch, doanh nghiệp cũng cần xem xét lại những đánh giá, phản hồi và ý kiến của khách hàng, qua đó tìm cách điều chỉnh, cải thiện sao cho phù hợp.
Bước 5: Hoàn thiện mô hình kinh doanh
Sau khi đã hoàn thành tất cả những bước trên thì đây sẽ là lúc mà bạn thực tế hóa mô hình của mình. Bạn sẽ cần phải chuẩn bị vốn, nguồn nhân lực và tiến hành thực hiện xây dựng cơ sở vật chất, liên kết với các đối tác tiềm năng. Những bước này sẽ giúp cho doanh nghiệp phát triển lâu dài và bền vững.
Top 15 mô hình kinh doanh phổ biến nhất hiện nay
Hiện nay, tại thị trường Việt Nam đang xuất hiện rất nhiều các loại MHKD hiệu quả. Tùy thuộc vào sản phẩm và hướng đi của doanh nghiệp mà bạn có thể chọn một mô hình phù hợp. Bạn cũng không nhất thiết phải tìm ra một mô hình mới mẻ, thay vào đó có thể sử dụng các mô hình đã thành công như bên dưới để tạo lợi thế cạnh tranh cho riêng mình.
Mô hình kinh doanh online
Khi công nghệ ngày một phát triển, MHKD online đang ngày càng trở nên thịnh hành và thật sự bùng nổ kể từ sau đại dịch Covid. Hình thức kinh doanh này thường xuất hiện chủ yếu trên các nền tảng như: mạng xã hội (Facebook, Zalo, Instagram, Tiktok Shop,…), sàn thương mại điện tử (Shopee, Lazada, Tiki, Sendo,…) và website.
Với mô hình này, bạn hoàn toàn có thể dễ dàng bắt đầu công việc kinh doanh, quảng bá sản phẩm, dịch vụ của mình trên các nền tảng này để tiếp cận khách hàng tiềm năng. Khách hàng cũng không cần phải đi đâu xa để mua sắm mà chỉ cần đặt hàng ngay trên thiết bị di động, máy tính có kết nối Internet. Đó cũng chính là lý do vì sao mà bán hàng online được đánh giá là xu hướng của hiện tại và cả tương lai sau này.
MHKD thu lợi nhuận từ sản phẩm đi kèm
Với mô hình này, doanh nghiệp của bạn phải làm cho khách hàng cảm thấy hứng thú và yêu thích một sản phẩm nào nó. Sau khi đã tạo cho khách hàng lòng trung thành đối với các sản phẩm, dịch vụ của mình thì doanh nghiệp sẽ bán sản phẩm, dịch vụ khác với chi phí cao hơn để mang lại nguồn doanh thu lớn.
Mô hình ẩn doanh thu
Mô hình ẩn doanh thu được thực hiện bằng cách cung cấp các ứng dụng miễn phí cho người dùng. Sau đó, các doanh nghiệp sẽ kiếm được khoản lợi nhuận khổng lồ từ chính những dữ liệu họ dựa trên lượt tìm kiếm, yêu thích và bán chúng dưới hình thức quảng cáo cho doanh nghiệp. Ví dụ điển hình cho mô hình này đó chính là Google và Facebook – hai trang web phổ biến nhất trên hành tinh tính đến thời điểm hiện tại.
MHKD 1 đổi 1
Hình thức kinh doanh 1 đổi 1 là sự kết hợp giữa mô hình lợi nhuận và phi lợi nhuận. Trong đó, thương hiệu giày TOMS chính là minh chứng rõ nét cho việc áp dụng mô hình này bằng cách đưa ra ý tưởng: khi khách hàng mua một đôi giày thì cũng là lúc, sẽ có một đôi giày khác được tặng cho trẻ em nghèo trên toàn thế giới. Đây được xem là một chiến lược vô cùng thông minh vì vừa giúp cho khách hàng sở hữu một đôi giày đẹp, lạ vừa giúp họ tham gia vào công tác thiện nguyện, sống có ích cho đời.
MHKD trên nền tảng đa diện
Trong MHKD trên nền tảng đa diện, nhiệm vụ của doanh nghiệp đó là phải cung cấp dịch vụ cho cả hai bên. Song song với đó, mạng xã hội này cũng cung cấp thêm dịch vụ đăng ký khác cho những người đang tìm kiếm cơ hội việc làm.
Mô hình bán hàng trực tiếp
Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của hình thức kinh doanh online mà đối với nhiều người, mô hình bán hàng trực tiếp hay truyền thống đã trở nên quá cũ kỹ. Nhưng thực tế đã chứng minh cho khẳng định này là hoàn toàn sai lầm bởi trong thời đại mà mọi thứ liên tục được công nghệ hóa thì liên lạc cá nhân lại trở nên quan trọng đến bất ngờ.
Chưa kể đến một nhược điểm “chí mạng” khi mua hàng online đó là hình thức lừa đảo, chất lượng sản phẩm không tương xứng với giá thành. Chính vì vậy mà xu hướng bán hàng trực tiếp vẫn chưa bao giờ được gọi là “lỗi thời” hay chìm vào quá khứ. Bạn hoàn toàn có thể định hướng hình thức kinh doanh của mình bằng cách kết hợp cả hai mô hình bán trực tiếp và trực tuyến để đẩy mạnh doanh thu hiệu quả.
MHKD nhượng quyền
Trong số tất cả các loại MHKD hiện nay thì hình thức nhượng quyền được xem là mô hình quen thuộc và phổ biến bậc nhất. Với mô hình này, doanh nghiệp sẽ cho phép người khác kinh doanh sản phẩm, dịch vụ dưới tên thương hiệu của mình và tiến hành thu phí trong một khoảng thời gian nhất định. Ví dụ như Starbucks, Subway, McDonald’s hay Domino’s Pizza đều là những minh chứng phổ biến của hình thức kinh doanh nhượng quyền.
MHKD bán trả phí Freemium
MHKD Freemium đang ngày càng phổ biến và được nhiều doanh nghiệp lựa chọn. Bản chất của mô hình này là sự pha trộn giữa dịch vụ miễn phí và trả phí. Chẳng hạn, doanh nghiệp sẽ cung cấp một phần mềm, ứng dụng nào đó và cho người dùng sử dụng miễn phí. Tuy nhiên, sẽ có một số chức năng hoạt động bị khóa lại hoặc thời gian sử dụng bị giới hạn. Sau một thời gian khách hàng trải nghiệm dịch vụ miễn phí, nếu họ cảm thấy hài lòng thì doanh nghiệp sẽ mời họ nâng cấp lên phiên bản trả phí với những tính năng hiện đại, cao cấp hơn.
MHKD chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc
Một trong những thương hiệu tiêu biểu đã áp dụng thành công mô hình chuỗi cung ứng tích hợp theo chiều dọc là Luxottica được sáng lập bởi Leonardo Vecchio. Theo đó, thương hiệu này đã tiến hành mua lại tất cả các chuỗi cung ứng, cửa hàng bán lẻ của ngành quang học, kính mắt trên toàn cầu.
Chính nhờ vậy mà Luxottica đã nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí đầu bảng khi trở thành công ty thành công nhất trong ngành quang học. Sau khoảng vài thập kỷ áp dụng MHKD này, doanh thu của thương hiệu Luxottica đã chạm đến mức 9 tỷ đô la.
Mô hình Privacy
Cùng với sự phát triển của Internet và sự gia tăng liên tục của các công ty không ngừng kiếm tiền bằng cách thu thập dữ liệu người dùng thông qua hệ thống máy tính, điện thoại cá nhân hay bất kỳ thiết bị điện tử nào,…. Điều này đã khiến cho quyền riêng tư của con người không còn được đảm bảo an toàn như trước.
Chính vì vậy mà mô hình Privacy đã được áp dụng khi đây là trạng thái mà chủ thể sẽ không bị bất kỳ ai hay bất kỳ điều gì quan sát, theo dõi. Ngoài Google thì một số công cụ tìm kiếm khác như DuckDuckGo cũng đang áp dụng MHKD này. Theo đó, công cụ sẽ chuyển dữ liệu của người dùng đến điều hướng riêng tư và nó có thể kiếm tiền bằng cách bán từ khóa địa phương.
Mô hình Agency
Mô hình Agency là hình thức kinh doanh thường được áp dụng bởi các công ty chuyên tư vấn, cung cấp các dịch vụ marketing cho doanh nghiệp. Công việc của các công ty Agency đó là đưa ra các giải pháp, chiến dịch truyền thông để người tiêu dùng có thể biết đến nhiều hơn về sản phẩm, dịch vụ của đối tác.
MHKD thương mại điện tử
Cũng giống như kinh doanh online, thương mại điện tử đã và đang trở thành ngành mũi nhọn được dự báo sẽ phát triển liên tục trong nhiều năm tới. Muốn xây dựng mô hình này thì người bán phải tạo danh mục trên website hoặc sàn thương mại điện tử để giúp người mua đặt hàng. Người bán sẽ căn cứ vào đó để quản lý thông tin của khách hàng và tiến hành giao hàng. Hiện nay, có rất nhiều công ty đã và đang thành công với lĩnh vực thương mại điện tử, điển hình như: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo,….
MHKD Canvas
MHKD Canvas được sáng lập bởi nhà kinh tế Alexander Osterwalder và được rất nhiều công ty lớn trên thế giới áp dụng thành công như: Facebook, Google, P&G, GE,…. Đây chính là bản mô phỏng các phương án mà các công ty tạo ra giá trị chỉ trên một trang giấy và giúp họ thoát khỏi tư duy chỉ tập trung phát triển sản phẩm mà cần thiết kế MHKD.
Có 9 yếu tố nằm trong MHKD Canvas. bao gồm: phân khúc khách hàng, dòng doanh thu, giá trị đề xuất, nguồn lực chính, quan hệ khách hàng, đối tác chính, hoạt động chính, kênh phân phối, cơ cấu chi phí.
MHKD hệ sinh thái
Bản chất của MHKD hệ sinh thái chính là một mạng lưới bao gồm tất cả các yếu tố như: nhà sản xuất, cung cấp, khách hàng, phân phối, khách hàng cạnh tranh,…. Mô hình này được các doanh nghiệp lớn như: Apple, Alibaba,… áp dụng và nhanh chóng tạo được thành công như ngày hôm nay. Điển hình như Apple, nhờ áp dụng hình thức kinh doanh hệ sinh thái mà thương hiệu này đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường, đồng thời đẩy lùi được các đối thủ mạnh như: Samsung, LG, Nokia,….
Mô hình xóa bỏ kênh môi giới trung gian
Để một sản phẩm có thể đến tận tay khách hàng chắc chắn phải trải qua nhiều bước và các khâu trung gian. Chính vì vậy mà chi phí của món hàng sẽ vô tình bị đẩy lên cao và khiến cho lợi nhuận cũng theo đó bị giảm sút. Chính vì vậy mà doanh nghiệp của bạn nên bỏ qua khâu môi giới trung gian trong chuỗi cung ứng hiện nay. Điều này không chỉ giúp bạn tiết kiệm được nhiều chi phí mà còn thông qua đó tạo lập được mối quan hệ thân thiết, gắn kết với khách hàng.
Trên đây là bài viết giải đáp các thắc mắc liên quan đến mô hình kinh doanh, nếu các bạn có bất cứ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay với công ty luật uy tín Luật Trần và Liên Danh nhé!
