Ô nhiễm môi trường đang là vấn đề “nóng” trong những năm trở lại đây và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khi tốc độ phát triển nền kinh tế ngày một tăng, đồng nghĩa với mức độ ô nhiễm ngày một trầm trọng. Tuy nhiên thực tế thì nhiều người vẫn còn mơ hồ về khái niệm ô nhiễm môi trường là gì, các loại ô nhiễm môi trường. Chính vì không nắm rõ nên phần đông chúng ta chưa nhận diện được mức độ hệ lụy mà ô nhiễm môi trường gây ra và còn khá lơ là trong công tác khắc phục, giảm thiểu.
Ô nhiễm môi trường là gì? các loại ô nhiễm môi trường?
Về khái niệm, ô nhiễm môi trường được định nghĩa là hiện tượng môi trường bị thay đổi vì tính chất Sinh – Lý – Hóa làm tác động đến hệ sinh thái, con người và động vật. Nói một cách dễ hiểu hơn thì ô nhiễm môi trường nghĩa là môi trường đang bẩn, ngày càng bẩn ở mức độ trầm trọng gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái, động vật và sức khỏe của con người.
Nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường?
Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường. Về cơ bản được chia thành 2 nhóm. Nhóm 1 ô nhiễm do yếu tố khách quan xuất phát từ tự nhiên như lũ lụt, động đất, sóng thần, núi lửa phun trào…. Nhóm 2 là nhóm phổ biến nhất, ô nhiễm do hoạt động sản xuất, sinh hoạt của con người.
Ở nhóm 2 này, nguồn ô nhiễm chủ yếu do quá trình sản xuất công nghiệp của con người từ các nhà máy, xí nghiệp, khu công nghiệp. Điều đáng nói là nguồn nước, chất thải từ các khu công nghiệp vẫn còn nhiều bất cập, chưa được xử lý triệt để, xả thải trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm trầm trọng. Đối với lĩnh vực nông nghiệp, các chất thải từ phân, nước tiểu gia súc, phân bón, hóa chất… không được thu gom xử lý là nguyên nhân gây ô nhiễm nước mặt và nước ngầm.
Nguồn ô nhiễm đến từ hoạt động sinh hoạt của con người hằng ngày từ cá nhân đến khách sạn, nhà hàng, bệnh viện, trung tâm thương mại… cũng là mối đe dọa không nhỏ đến môi trường khi không được xử lý triệt để trước khi xả thải.
Biểu hiện của các loại ô nhiễm môi trường
Trái đất nóng lên
Băng tan 2 cực
Nước biển dâng
Đất liền bị xâm nhập
Tình trạng sạt lở xảy ra nhiều hơn
Mưa nắng thất thường
Sâu bệnh gây hại ngày càng khó điều trị
Nguồn nước ngày càng mất dần
Con người ngày càng nhiều bệnh tật
Các loại ô nhiễm môi trường ở nước ta
Có nhiều loại ô nhiễm môi trường, tệ là ở nước ta hầu như loại ô nhiễm môi trường nào cũng có. Trong đó ở mức độ ô nhiễm cao nhất, đáng báo động nhất là ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước.
Ô nhiễm không khí
Ô nhiễm không khí trở thành mối quan tâm hàng đầu của toàn cầu, không riêng gì một quốc gia nào. Bởi chất lượng không khí đang ngày càng sụt giảm, bụi mịn có xu hướng gia tăng gây ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe con người (phổ biến nhất là các bệnh về hô hấp) và hệ sinh thái (các cơn mưa axit phá hủy mùa màng, các cánh rừng, hiệu ứng nhà kính, các hiện tượng thiên nhiên trở nên bất thường)
Hiện tượng ô nhiễm không khí được định nghĩa khi không khí có mặt của một số chất lạ, chất bị biến đổi thành phần khiến cho không khí mất đi sự trong lành, gây mùi khó chịu và có thể gây hạn chế tầm nhìn của con người. Tình trạng ô nhiễm không khí đáng báo động ở các đô thị lớn, các khu công nghiệp. Ở nước ta điển hình là Hà Nội và Tp.Hồ Chí Minh đang có mức ô nhiễm không khí nghiêm trọng.
Ô nhiễm nguồn nước
Xếp sau ô nhiễm không khí là ô nhiễm nguồn nước. Môi trường nước bị ô nhiễm khi xuất hiện các chất lạ, nước biến đổi trở nên độc hại với sinh vật và con người, làm giảm độ đa dạng sinh vật, gây ra nhiều căn bệnh cho con người, lây lan làm ô nhiễm đất đai.
Có nhiều nguyên nhân gây ô nhiễm nguồn nước. Trong đó điển hình và trầm trọng nhất ở các thành phố lớn, các khu công nghiệp bởi lượng chất xả thải lớn ra nguồn nước mặt. Chưa kể rất nhiều cơ sở sản xuất xả thải trực tiếp không qua xử lý làm mức độ ô nhiễm càng nặng nền, thậm chí nhiều cao sông, ao hồ lớn “chết trắng” vì ô nhiễm.
Ô nhiễm môi trường đất
Ô nhiễm môi trường đất là hiện tượng suy thoái lớp đất nền trên bề mặt do rác thải và sự suy kiệt tài nguyên cũng như các hoạt động của con người. Điển hình như xả thải chất ô nhiễm, sử dụng quá mức chất hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, khai thác khoáng sản, phá rừng làm xói mòn đất… Tại nước ta, với tốc độ gia tăng các ngành công nghiệp, đô thị hóa cùng sự tăng lên chóng mặt của dân số khiến đất bị thu hẹp, suy thoái và ngày càng ô nhiễm.
Ô nhiễm ánh sáng
Hẳn nhiều người chưa biết đến loại ô nhiễm này nhưng đây là loại ô nhiễm gây tiêu tốn rất nhiều tài nguyên, làm rối loạn giấc ngủ và môi trường sống của con người. Cụ thể, ô nhiễm ánh sáng là tình trạng lạm dụng quá mức nguồn ánh sáng từ điện, điển hình ở các thành phố lớn. Các nghiên cứu cũng chỉ ra ô nhiễm ánh sáng làm giảm khả năng tìm tòi học hỏi các hiện tượng thiên nhiên của trẻ, khi mà ánh sáng từ trăng, sao ngày càng bị hạn chế bởi sự lạm dụng ánh sáng điện.
Ô nhiễm tiếng ồn
Ô nhiễm tiếng ồn là khi tiếng ồn môi trường vượt mức quy định gây khó chịu cho cả con người và động vật. Tiếng ồn xuất phát từ phương tiện giao thông, các hoạt động khai thác ngoài trời. Chúng làm gia tăng tình trạng stress, gây căng thẳng thần kinh, làm giảm thính lực ở con người và ảnh hưởng nhiều đến thai nhi. Với động vật chúng làm giảm khả năng săn mồi sinh sống. Ở nước ta ô nhiễm tiếng ồn vẫn ở mức kiểm soát nhưng lâu dài sẽ gây ra hệ quả nghiêm trọng nếu không có phương án xử lý.
Ô nhiễm nhiệt
Ô nhiễm nhiệt xảy ra khi nhiệt độ môi trường gia tăng quá cao. Chủ yếu do hoạt động giao thông, xả thải, tốc độ đô thị hóa… của con người. Ô nhiễm nhiệt khiến sức khỏe con người bị ảnh hưởng, gây sốc nhiệt, mất nước, khó chịu…
Ô nhiễm tầm nhìn
Ô nhiễm tầm nhìn nghĩa là không gian, môi trường sống của chúng ta không phù hợp, cản trở tầm nhìn bởi các nhà cao tầng… Loại ô nhiễm này gây khó chịu, ức chế cho con người, cản trở tầm nhìn gia tăng tai nạn giao thông.
Làm thế nào để khắc phục, giảm thiểu các loại ô nhiễm môi trường?
Ô nhiễm môi trường đang là vấn đề cấp thiết cần được xử lý, bởi càng ngày mức độ ô nhiễm càng gia tăng. Tuy nhiên để khắc phục thì không phải là câu chuyện dễ dàng. Nhiều tổ chức, đơn vị, các quốc gia đã có nhiều chính sách, quy định để giảm thiểu mức độ ô nhiễm môi trường, tuy nhiên nhìn chung vẫn chưa đạt hiệu quả.
Nguyên nhân xuất phát vẫn từ ý thức của mỗi cá nhân, doanh nghiệp, đơn vị sản xuất trong cộng đồng. Dưới đây là những biện pháp khắc phục, giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà mỗi người, mỗi doanh nghiệp, tổ chức cần chú ý thực hiện.
Hạn chế sử dụng các chất tẩy rửa mạnh để không ảnh hưởng đến nguồn nước
Không xả rác bừa bãi, phân loại rác trước khi xử lý
Hạn chế sử dụng nhựa và chế phẩm từ nhựa
Xử lý rác thải khoa học
Tiết kiệm điện
Sử dụng các nguồn năng lượng tự nhiên
Sử dụng nhiều sản phẩm hữu cơ
Trồng rừng, phủ xanh đất trống, đồi núi trọc
Đầu tư các trang thiết bị bảo vệ môi trường hiện đại
Xây dựng hệ thống quản lý môi trường theo đúng tiêu chuẩn quốc tế
Nâng cao nghiệp vụ của đội quản lý và bảo vệ môi trường
Thường xuyên kiểm tra, thanh tra môi trường để nhận định sớm về các tình trạng ô nhiễm
Hoàn thiện hệ thống luật pháp về phòng chống ô nhiễm và bảo vệ môi trường
Nâng cao ý thức của người dân, tuyên truyền phương thức phòng chống ô nhiễm và bảo vệ môi trường.
Đặc biệt, nguồn ô nhiễm chính đến từ nguồn chất thải, nước thải từ các nhà máy, xí nghiệp, các bệnh viện, khu đô thị, nhà hàng, khách sạn, các trung tâm thương mại… Chính vì vậy, mỗi nhà máy, xí nghiệp, khu dân cư… cần có hệ thống xử lý nước thải triệt để trước khi thải ra môi trường nhằm giảm thiểu các tác động nguy hại cho môi trường và sức khỏe của con người.
Mong rằng với những chia sẻ trên đã giúp quý đọc giả hiểu được ô nhiễm môi trường là gì, có bao nhiêu loại ô nhiễm cũng như chủ động nâng cao ý thức bảo vệ môi trường bằng cách thay đổi những hành vi nhỏ nhặt nhất mỗi ngày.
Nguyên nhân của ô nhiễm môi trường là gì?
Do con người là chủ yếu, đây cũng là nguyên nhân chủ quan. Sự phát triển của công nghiệp nói riêng, kinh tế-xã hội nói chung đã dẫn đến các vấn đề liên quan đến ô nhiễm môi trường.
Thực tế, nhiều doanh nghiệp hiện nay thường chỉ chú trọng đến sản xuất, kinh doanh, không quan tâm nhiều đến vấn đề bảo vệ môi trường. Bởi việc xử lý nước thải hoặc công tác bảo vệ môi trường sẽ làm giảm lợi nhuận, tăng chi phí trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp.
Bên cạnh đó, còn có một số nguyên nhân khách quan từ thiên nhiên như: động đất, sóng thần, núi lửa…
Biểu hiện của ô nhiễm môi trường là gì?
Quá trình ô nhiễm môi trường gây nên nhiều hiện tượng. Một số hiện tượng, con người có thể nhận biết được. Tuy nhiên, một số hiện tượng khác phải qua quá trình biến đổi theo thời gian mới có thể nhận biết. Những biểu hiện của ô nhiễm môi trường có thể kể đến như:
– Gây thủng tầng ô-dôn
– Gây ra các thiên tai như lũ lụt, hạn hán…
– Bề mặt trái đất nóng lên, dẫn đến tăng nền nhiệt
– Sạt lở ở các khu vực ven biển, ven sông
– Đất đai trở nên khô cằn vì nguồn nước cạn kiệt
– Nước biển dâng cao dẫn đến tình trạng xâm nhập mặn
Bên cạnh đó, là các tình trạng như sâu bệnh, dịch bệnh xảy ra, khó có thể để điều trị triệt để.
Gây các loại ô nhiễm môi trường bị xử lý như thế nào?
Về xử phạt hành chính
Điều 24 Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định mức xử phạt đối với hành vi gây ô nhiễm đất, nước, không khí như sau:
– Phạt 40 – 50 triệu đồng: Gây rò rỉ, thải hóa chất độc vào môi trường đất, nước trái quy định về bảo vệ môi trường:
Hành vi gây ô nhiễm đất, nước (nước ngầm, nước mặt bên trong và ngoài khuôn viên của cơ sở) hoặc không khí vượt chuẩn:
+ Phạt 50 – 80 triệu đồng: Nếu vượt mức chuẩn dưới 03 lần đối với thông số môi trường nguy hại hoặc dưới 05 lần đối với thông số môi trường thông thường:
+ Phạt 80 – 100 triệu đồng: Nếu vượt mức chuẩn từ 03 – 05 lần đối với thông số môi trường nguy hại hoặc từ 05 – 10 lần đối với thông số môi trường thông thường.
+ Phạt 100 – 150 triệu đồng: Nếu vượt mức chuẩn từ 05 lần đối với thông số môi trường nguy hại hoặc từ 10 lần đối với thông số môi trường thông thường.
Về xử lý hình sự
Quy định tại Điều 235 Bộ luật Hình sự 2015, được sửa đổi bổ sung năm 2017 như sau:
Phạt tiền từ 50 triệuđồng – 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm với người nào thực hiện một trong các hành vi:
– Chôn, lấp, đổ, thải ra môi trường trái pháp luật từ 1.000 kilôgam đến dưới 3.000 kilôgam chất thải nguy hại có thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại hoặc từ 3.000 kilôgam đến dưới 10.000 kilôgam chất thải nguy hại khác…
– Chôn, lấp, đổ, thải ra môi trường trái pháp luật từ 500 kilôgam đến dưới 1.000 kilôgam chất thải nguy hại có thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật hoặc từ 1.500 kilôgam đến dưới 3.000 kilôgam chất thải nguy hại khác nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm.
– Xả thải ra môi trường từ 500 mét khối (m3) trên ngày đến dưới 5.000 mét khối (m3) trên ngày nước thải có thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường từ 05 lần đến dưới 10 lần hoặc từ 300 m3/ngày đến dưới 500 m3/ngày nước thải có thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường 10 lần trở lên.
– Xả thải ra môi trường 500 m3 trên ngày trở lên nước thải có thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường từ 03 lần đến dưới 05 lần
– Thải ra môi trường từ 150.000 m3/giờ đến dưới 300.000 m3/giờ khí thải có thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường từ 05 lần đến dưới 10 lần
– Thải ra môi trường 150.000 m3/giờ trở lên khí thải có thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường từ 03 lần đến dưới 05 lần…
Trên đây là giải đáp về các loại ô nhiễm môi trường? Nếu còn thắc mắc, vui lòng liên hệ với Luật Trần và Liên Danh.
