Kỹ năng phân tích báo cáo tài chính

Hiện nay kỹ năng phân tích báo cáo tài chính là những kiến thức quan trọng mà bất kỳ những ai học kế toán và tài chính đều cần phải biết.

Bài viết này, tác giả khái quát các vấn đề về phân tích báo cáo tài chính ở dạng khung cơ bản.

Các bạn đọc để nắm được các vấn đề tổng quan về phân tích báo cáo tài chính, trước khi đi tìm hiểu các kiến thức chi tiết.

Báo cáo tài chính là gì?

Theo quy định tại Khoản 1, Điều 3, Luật Kế toán số 88/2015/QH13, báo cáo tài chính là hệ thống thông tin kinh tế, tài chính của đơn vị kế toán, được trình bày theo mẫu biểu quy định tại chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán.

Nói cách khác, báo cáo tài chính giúp cung cấp thông tin về tình hình tài chính, kinh doanh và các luồng tiền của doanh nghiệp.

Theo pháp luật, tất cả các doanh nghiệp trực thuộc ngành, thành phần kinh tế đều phải lập và trình bày báo cáo tài chính (BCTC) năm.

Đối với các công ty (tổng công ty) có đơn vị trực thuộc, ngoài BCTC năm thì phải BCTC tổng hợp (hợp nhất) vào cuối kỳ kế toán năm, dựa trên BCTC của đơn vị trực thuộc.

Ngoài ra, các doanh nghiệp trực thuộc nhà nước và doanh nghiệp niêm yết trên thị trường chứng khoán bên cạnh làm BCTC năm thì phải lập BCTC giữa niên độ (báo cáo quý -trừ quý IV).

Vai trò của báo cáo tài chính

– Cung cấp chỉ tiêu về kinh tế, tài chính cần thiết để nhận biết, kiểm tra toàn diện tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

– Cung cấp số liệu, tài liệu cần thiết cho việc phân tích hoạt động kinh tế, tài chính để nhận biết và đánh giá tình hình kinh doanh, thực trạng tài chính, hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.

– Dựa trên số liệu thể hiện trên BCTC để phân tích, phát hiện tiềm năng về kinh tế, dự đoán tình hình, xu hướng hoạt động của doanh nghiệp để đưa ra các quyết định đúng đắn, có hiệu quả.

– Cung cấp số liệu phục vụ cho việc lập kế hoạch sản xuất, kinh doanh, đầu tư cho phù hợp.
Thông tin thể hiện trên bản BCTC không chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu quản lý, điều hành của các nhà quản lý doanh nghiệp mà còn đáp ứng thông tin của nhiều đối tượng khác. Cụ thể:

– Đối với chủ doanh nghiệp, Hội đồng quản trị, Ban giám đốc: BCTC cung cấp thông tin để doanh nghiệp phân tích, đánh giá thực trạng, tiềm năng tài chính, khả năng thanh toán, tình hình và kết quả kinh doanh; từ đó hoạch định chính sách quản lý, sử dụng tài sản và huy động vốn, dòng tiền cho hợp lý.

– Đối với các nhà đầu tư, chủ nợ, ngân hàng: Thông tin trên BCTC giúp đánh giá thực trạng và tiềm năng tài chính và các hoạt động kinh doanh, khả năng sinh lời, khả năng thanh toán và đánh giá rủi ro để có quyết định phù hợp.

– Đối với người lao động: Thông tin trên BCTC giúp NLĐ hiểu được tình hình hoạt động, khả năng tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai, cũng như khả năng chi trả, thanh toán của doanh nghiệp để có quyết định việc làm phù hợp.

– Đối với cơ quản quản lý nhà nước: Thông tin trên BCTC để thực hiện chức năng thanh tra, kiểm tra, giám sát việc tuân thủ luật pháp, từ đó đề ra các quyết định quản lý phù hợp.

Phân tích báo cáo tài chính là gì?

Để hiểu được phân tích báo cáo tài chính là gì ta cần hiểu báo cáo tài chính là gì?

Báo cáo tài chính là những báo cáo tổng hợp về tình hình tài chính, kết quả kinh doanh và dòng tiền trong kỳ của doanh nghiệp. Nói cách khác, Báo cáo tài chính là báo cáo thể hiện sức khỏe tài chính của doanh nghiệp.

Báo cáo tài chính mang tính bắt buộc, do Nhà nước quy định với mục đích chủ yếu là cung cấp thông tin cho các đối tượng ngoài doanh nghiệp. Báo cáo tài chính của DN hiện nay được lập theo hướng dẫn của thông tư 200/2014/TT-BTC hoặc thông tư 133/2016/TT-BTC.

Phân tích báo cáo tài chính là quá trình sử dụng các công cụ và kỹ thuật phân tích thích hợp để tiến hành xem xét, đánh giá dữ liệu phản ánh trên các Báo cáo tài chính nhằm cung cấp thông tin hữu ích, đáp ứng yêu cầu thông tin từ nhiều phía của người sử dụng.

Mục đích của phân tích báo cáo tài chính là giúp người sử dụng thông tin có căn cứ tin cậy, làm giảm sự phụ thuộc vào linh cảm, vào dự đoán và vào trực giác, tạo sự chắc chắn cho các quyết định kinh doanh.

Nội dung phân tích Báo cáo tài chính

Tùy thuộc vào vị trí, cương vị và mục đích sử dụng thông tin của người phân tích, nội dung phân tích BCTC có thể khác nhau. Tuy nhiên, về cơ bản, phân tích BCTC bao gồm phân tích dưới góc độ kế toán (gọi tắt là phân tích kế toán) và phân tích dưới góc độ tài chính (gọi tắt là phân tích tài chính).

Phân tích kế toán 

Là quá trình xem xét, nội dung, đánh giá độ tin cậy và xác thực của các thông tin phản ánh trên BCTC của doanh nghiệp. Bản chất của phân tích kế toán là việc phân tích nội dung và cách thức ghi nhận các chỉ tiêu cơ bản theo từng hoạt động (hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính) trên từng Báo cáo tài chính như (Bảng Cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, thuyết minh Báo cáo tài chính). 

Phân tích kế toán bao gồm đánh giá chất lượng thu nhập của doanh nghiệp, hoặc rộng hơn nữa là đánh giá chất lượng kế toán. Đánh giá chất lượng thu nhập đòi hỏi phải phân tích các yếu tố như: hoạt động của DN, các chính sách kế toán, số lượng và chất lượng thông tin công bố, hiệu suất và uy tín quản lý, các cơ hội và động lực cho quản lý thu nhập. Phân tích kế toán cũng bao gồm việc đánh giá các khoản thu nhập lâu dài (hay thu nhập bền vững).

Mục đích của phân tích kế toán là nhằm làm cho BCTC phản ánh một cách trung thực thực trạng kinh tế của DN, làm cơ sở tin cậy và thuận lợi cho phân tích tài chính.

Phân tích tài chính

Là việc sử dụng các Báo cáo tài chính để xem xết, đánh giá phân tích tình hình và thực trạng tài chính, để ước tính các chỉ tiêu tài chính trong tương lai của Doanh nghiệp. Phân tích tài chính giúp cho những người sử dụng thông tin trả lời được các câu hỏi liên quan đến tình hình tài chính hiện tại và tương lai của DN.  

Nội dung của phân tích tài chính bao gồm:

Đánh giá khái quát tình hình tài chính

Phân tích cấu trúc tài chính

Phân tích tình hình thanh toán

Phân tích rủi ro tài chính

Phân tích cân bằng tài chính

Phân tích kết quả kinh doanh

Phân tích khả năng sinh lợi

Phân tích dòng tiền

Dự báo các chỉ tiêu tài chính

Định giá doanh nghiệp.

Đối tượng phân tích báo cáo tài chính

Đối tượng của phân tích báo cáo tài chính là hệ thống chỉ tiêu tài chính phản ánh trên các BCTC cùng mối liên hệ giữa các chỉ tiêu trên từng BCTC hoặc giữa các BCTC với nhau.

Về cơ bản, hệ thống chỉ tiêu trên các BCTC phản ánh các thông tin chủ yếu sau:

Thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp (tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu)

Thông tin về doanh thu, thu nhập, chi phí và kết quả hoạt động

Thông tin về tiền và dòng tiền 

Thông tin giải trình và các thông tin khác về doanh nghiệp

Công cụ và kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính

Kỹ thuật phân tích báo cáo tài chính dựa vào các công cụ khác nhau

Công cụ so sánh

Là công cụ được sử dụng phổ biến trong phân tích nói chung và phân tích báo cáo tài chính nói riêng nhằm mục đích đánh giá kết quả, xác định vị trí, xu hướng và nhịp điệu biến động của đối tượng nghiên cứu. Khi vận dụng công cụ so sánh, chỉ tiêu nghiên cứu thường được so sánh với (1) kỳ trước, (2) so sánh với đối thủ cạnh tranh, (3) So sánh với bình quân ngành và (4) so sánh với các tiêu chuẩn được xác định trước.

Để áp dụng công cụ so sánh, các nhà phân tích cần phải chú trọng đến các nội dung cơ bản của công cụ như: Điều kiện so sánh được của chỉ tiêu phản ánh đối tượng nghiên cứu; gốc so sánh, các dạng so sánh chủ yếu và hình thức so sánh. 

Các kỹ thuật phân tích được áp dụng là:

Kỹ thuật so sánh bằng số tương đối

Kỹ thuật so sánh bằng số tuyệt đối

Kỹ thuật so sánh bằng số bình quân

Công cụ chi tiết chỉ tiêu nghiên cứu

Công cụ này thường được sử dụng khi tiến hành phân tích một chỉ tiêu tổng hợp, trong đó bao gồm nhiều chỉ tiêu bộ phận cấu thành. VD: phân tích tình hình biến động và các nhân tố ảnh hưởng đến tình hình biến động tổng số nguồn vốn, tài sản, doanh thu, chi phí … 

Trên cơ sở chi tiết chỉ tiêu nghiên cứu theo bộ phận cấu thành (từng hoạt động tiến hành, từng địa điểm phát sinh, từng khoảng thời gian …), các nhà phân tích tiến hành xem xét, so sánh mức độ đạt được của từng bộ phận giữa kỳ phân tích so với kỳ gốc và mức độ ảnh hưởng của từng bộ phận đến tổng thể cũng như xem xét mức độ đóng góp của từng bộ phận vào kết quả chung.

Qua đó, đánh giá được chính xác vai trò và vị trí của từng bộ phận trong việc hình thành kết quả và hiệu quả kinh doanh chung.

Loại trừ

Trong phân tích báo cáo tài chính, công cụ loại trừ được sử dụng để xác định xu hướng tác động và mức độ ảnh hưởng của từng nhân tố đến sự biến đổi giữa kỳ phân tích so với kỳ gốc của chỉ tiêu phản ánh đối tượng nghiên cứu.

Đặc trưng của phương pháp loại trừ là luôn đặt đối tượng nghiên cứu vào các tình huống giả định khác nhau. Mối quan hệ giữa các nhân tố được thể hiện dưới dạng tích số hoặc thương số, trong đso thứ tự sắp xếp các nhân tố phải tuân thủ quy định: từ nhân tố số lượng tiến dần đến nhân tố chất lượng hoặc từ nhân tố phản ánh đâò vào đến nhân tố phản ánh đầu ra.

Công cụ loại trừ sử dụng bằng cả kỹ thuật thay thế liên hoàn và kỹ thuật số chênh lệch.

Liên hệ cân đối

Công cụ liên hệ cân đối được sử dụng khá nhiều trong phân tích báo cáo tài chính do các chỉ tiêu trên báo cáo tài chínhBCTC có tính cân đối về mặt lượng. VD: quan hệ cân đối giữa Tổng nguồn vốn với VCSH và Nợ phải trả, giữa Tổng TS với TSNH và TSDH, giữa doanh thu, chi phí và lợi nhuận … 

Dựa vào các mối quan hệ cân đối này, các nhà phân tích sẽ xác định được ảnh hưởng của các nhân tố đến sự biến động của chỉ tiêu phản ánh đối tượng phân tích. 

Biểu đồ

Công cụ biểu đồ thường được sử dụng trong phân tích báo cáo tài chính để phản ánh đối tượng nghiên cứu trên các mặt sau:

– Kết cấu và sự biến đổi kết cấu của đối tượng nghiên cứu

– Mực độ đạt được của đối tượng nghiên cứu theo thời gian

– Mối liên hệ giữa các đối tượng nghiên cứu

– Mức độ phổ biến của đối tượng nghiên cứu 

– Mức độ thực hiện kế hoạch của đối tượng nghiên cứu

– Xu hướng tăng trưởng của đối tượng nghiên cứu

…

Kỹ thuật Dupont

Là một kỹ thuật được sử dụng để phân tích khả năng sinh lợi của DN dựa trên mối liên hệ tương hỗ giữa các chỉ tiêu tài chính.

Theo kỹ thuật này, trên cơ sở chỉ tiêu gốc ban đầu, dựa vào mối liên hệ giữa các chỉ tiêu tài chính, nhà phân tích sẽ biến đổi thành một hàm số của hàng loạt biến số. Sau đó, tiến hành xác định mức ảnh hưởng của từng nhân tố đến chỉ tiêu gốc trong kỳ cũng như sự thay đổi của cả chỉ tiêu hốc và các nhân tố giữa kỳ phân tích với kỳ gốc.

Trên đây là nội dung tư vấn của chúng tôi. Để được tư vấn một cách chi tiết và đầy đủ hơn về kỹ năng phân tích báo cáo tài chính Quý khách hàng vui lòng liên hệ qua Tổng đài tư vấn pháp luật 0969 078 234 của Luật Trần và Liên Danh. Chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ Quý khách hàng những vấn đề pháp lý chất lượng hàng đầu trên toàn quốc.